تست اسید اوریک و نقش آن در ارزیابی عملکرد کلیه
یک آزمایش بالینی متداول برای تعیین میزان اسید اوریک در خون، تست اسید اوریک است. پورین‌ها ماده تشکیل‌دهنده برخی از غذاها و سلول‌های بدن هستند که یکی از محصولات زائد حاصل از تجزیه آنها، اسیداوریک است. کلیه‌ها بیشتر اسید اوریک را فیلتر می‌کنند که از طریق ادرار دفع می‌شود. انجام این تست برای تشخیص سلامت کلیه و شناسایی بیماری‌های مرتبط با متابولیسم اسید اوریک ضروری است.
اهمیت بالینی تست اسید اوریک در ارزیابی عملکرد کلیه
تست اسید اوریک به دلیل ارتباط نزدیک با کلیه، در تعیین عملکرد آن بسیار مهم است. اسید اوریک به‌خوبی توسط کلیه‌های سالم از جریان خون خارج و از طریق ادرار دفع می‌شود. بااین‌حال، اختلال در عملکرد کلیه باعث کاهش دفع اسید اوریک می‌گردد که می‌تواند باعث هایپراوریسمی یا تجمع اسید اوریک در خون شود. هایپراوریسمی علاوه بر اینکه نشانگر نقص عملکرد کلیه است، احتمال ابتلا به نقرس، سنگ کلیه و بیماری مزمن کلیه (CKD) را افزایش می‌دهد.
نتایج تفسیر تست اسید اوریک
محدوده رفرانس گفته شده توسط آزمایشگاه‌ها برای تفسیر نتایج تست اسید اوریک معمولاً ۲٫۶ تا ۶٫۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای زنان بالغ و ۳٫۵ تا ۷٫۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای مردان بالغ است. افزایش سطح اسید اوریک می‌تواند نشانگر نقرس، کم‌آبی بدن، مصرف برخی داروها یا اختلال در عملکرد کلیه باشد. مقادیر پایین اسید اوریک کمتر متداول است و می‌تواند به بیماری‌هایی مانند بیماری کبدی یا نوشیدن بیش از حد الکل مرتبط باشد.
آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) و استفاده از آن در ارزیابی عملکرد کلیه
آزمایشBUN میزان اوره، نوعی نیتروژن، را در خون محاسبه می‌کند. اوره یک ماده زائد است که از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود و محصول جانبی تجزیه پروتئین‌ها در کبد است. تست اسید اوریک و BUN معمولاً برای ارزیابی عملکرد کلیه با هم انجام می‌شوند.
اهمیت بالینی تست BUN در ارزیابی عملکرد کلیه
تست BUN بخش مهمی از ارزیابی عملکرد کلیه است؛ زیرا کلیه‌ها مسئول حذف اوره از جریان خون هستند. اوره به‌خوبی توسط کلیه‌های سالم فیلتر و دفع می‌شود که به حفظ تعادل خون کمک می‌کند. کاهش عملکرد کلیه یا مشکل در خون‌رسانی به کلیه‌ها می‌تواند با افزایش سطح BUN که معمولاً با نام آزوتمی (azotemia) شناخته می‌شود، بروز کند. بااین‌حال، سطوح BUN می‌تواند تحت‌تأثیر مواردی مانند رژیم غذایی، کم‌آبی بدن، و داروهای خاص قرار گیرد، بنابراین معمولاً به همراه سایر تست‌های عملکرد کلیه انجام می‌شود.
تفسیر نتایج تست BUN
بسته به آزمایشگاه، محدوده رفرانس BUN متغیر است، اما معمولاً در بالغین بین ۷ تا ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. افزایش سطح BUN می‌تواند نشانگر کم‌آبی بدن، نارسایی احتقانی قلب، بیماری حاد یا مزمن کلیوی یا انسداد دستگاه ادراری باشد. سوءتغذیه، هیدراتاسیون بیش از حد و بیماری شدید کبد همگی با مقادیر پایین BUN ارتباط دارند.
اهمیت نسبت BUN/CR در ارزیابی عملکرد کلیه
مقدار کراتینین سرم تقسیم بر BUN برای تعیین نسبت BUN به کراتینین (BUN/CR) تقسیم می‌شود. کراتینین یکی از محصولات جانبی متابولیسم ماهیچه است و نسبت به اوره معیار قابل اعتمادتری برای سنجش سلامت کلیه است.
اهمیت بالینی نسبت BUN/CR در ارزیابی عملکرد کلیه
نسبت BUN/CR یک معیار مفید برای ارزیابی عملکرد کلیه است؛ چون به تمایز بین علل پیش کلیوی افزایش مقدار BUN و دلایل ذاتی کلیوی کمک می‌کند. افزایش نسبت BUN/CR می‌تواند ناشی از عوامل پیش کلیوی مانند کم‌آبی یا کاهش خون‌رسانی به کلیه‌ها باشد، اما عوامل ذاتی کلیوی مانند بیماری کلیوی معمولاً باعث کاهش این نسبت می‌شوند.
تفسیر نسبت BUN/CR
نسبت متداول BUN/CR به طور میانگین بین 10:۱ و ۲۰:۱ قرار دارد. نسبت‌هایی که بیشتر از این محدوده هستند می‌توانند به علت شرایط پیش کلیوی مانند کم‌آبی بدن یا نارسایی احتقانی قلب باشند. نسبت‌هایی که خارج از محدوده طبیعی قرار می‌گیرند می‌توانند نشانگر بیماری‌های کلیوی از جمله بیماری حاد یا مزمن کلیوی باشند.
نتیجه‌گیری
تست BUN، تست اسید اوریک و نسبت BUN/CR تست‌های تشخیصی مهمی هستند که برای ارزیابی عملکرد کلیه و تشخیص بیماری‌های مؤثر بر سلامت کلیه استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها در تشخیص زودهنگام و درمان بیماری‌های مرتبط با کلیه بسیار مهم هستند؛ زیرا نسبت‌های غیرطبیعی BUN/CR، افزایش مقادیر اسید اوریک و BUN و افزایش مقدار اسید اوریک همگی می‌توانند نشانگر اختلال عملکرد کلیه باشند.
منابع
1. Srivastava A, Kaze AD, McMullan CJ, Isakova T, Waikar SS. Uric acid and the risks of kidney failure and death in individuals with CKD. American Journal of Kidney Diseases. 2018 Mar 1;71(3):362-70.
2. Lyman JL. Blood urea nitrogen and creatinine. Emergency medicine clinics of North America. 1986 May 1;4(2):223-33.
3. Carvounis CP, Nisar S, Guro-Razuman S. Significance of the fractional excretion of urea in the differential diagnosis of acute renal failure. Kidney international. 2002 Dec 1;62(6):2223-9.
