سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نوعی ناهنجاری هورمونی است که در سن باروری در میان زنان بسیار شایع است. زنان مبتلا به این سندرم، قاعدگی‌هایی گاه‌به‌گاه و نامنظم یا طولانی دارند. خانم‌هایی طبیعی٬ شرایط فیزیولوژیک به گونه‌ای است که در هر ماه با رشد فولیکول، هورمون ساخته شده، یک تخمک آزاد شده و پدیده تخمک گذاری بطور منظم رخ می دهد ولی در خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یاPCOS ، بدلیل خوب کار نکردن تخمدان‌ها ، به‌جای رشد یک فولیکول، تعداد زیادی فولیکول‌های ریز در تخمدان وجود دارند که باعث افزایش هورمون مردانه شده، در نتیجه تخمک گذاری بطور مرتب اتفاق نمی‌افتد.
علائم
علائم و نشانه‌های PCOS اغلب در هنگام اولین عادت ماهانه در دوران بلوغ بروز می‌کنند. علائم و نشانه‌های PCOS در میان افراد مختلف، با هم فرق دارد. اما زمانی که حداقل دو مورد از علائم زیر را داشته باشید، مبتلا به PCOS تشخیص داده می‌شوید:
- قاعدگی نامنظم: سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا طولانی مدت از شایع‌ترین علائم تخمدان پلی کیستیک است. برای مثال ممکن است کمتر از ۹ بار پریود در سال داشته باشید که بیش از ۳۵ روز فاصله زمانی در بین هر دوره وجود دارد یا پریودهای غیر طبیعی سنگین به علت ضخیم شدن دیواره داخلی رحم داشته باشید.
- اضافه وزن و چاقی: علائم این سندرم با افزایش وزن تشدید می‌یابد.
- رویش موهای زائد همانند مردان در نواحی چانه٬ بالای لب و…
- مشکلات پوستی مثل آکنه
- ریزش مو همانند مردان یا کچلی مردانه
- بروز مشکلاتی در بارداری
- تخمدان‌های بزرگ شده
علل
- انسولین بالا: اگر سلول‌ها نسبت به عملکرد انسولین مقاوم شوند سطح قند خون بالا می‌رود و بدن برای مقابله با این امر، انسولین بیشتری تولید می‌کند. میزان انسولین زیاد، تولید آندروژن را افزایش می‌دهد و در نتیجه در تخمک‌گذاری مشکل ایجاد می‌شود.
- التهاب خفیف: گلبول‌های سفید خون برای مقابله با عفونت موادی را تولید می‌کنند که سبب بروز التهاب خفیف می‌شود. خانم‌هایی که به تنبلی تخمدان مبتلا هستند مبتلا به نوعی التهاب بوده که سبب افزایش تولید آندروژن در فرد شده و بیمار در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی قرار می‌گیرد.
- وراثت: وجود برخی ژن‌ها ممکن است با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط باشد.
- آندروژن بالا: تخمدان‌ها میزان غیرمعمول و زیادی آندروژن تولید می‌کنند که در نهایت منجر به بروز هیرسوتیسم و آکنه می‌شود.
- عدم تعادل هورمون‌های جنسی
تشخیص
- معاینه: با بررسی الگوی ریزش مو٬ موهای زائد٬ وجود و بررسی آکنه‌های پوست٬ بی نظمی سیکل پریودی و … پزشک فرد مورد نظر را به آزمایشگاه جهت بررسی بعضی فاکتورها ارجاع می‌دهد زیرا این علائم به تنهایی نشانه‌ی این سندرم نیستند.
- سونوگرافی رحم و تخمدان: درPCOS، تخمدان‌ها ممکن است 1.5 تا 3 برابر از سایز نرمال بزرگ‌تر باشند و در هر تخمدان بیشتر از 20 فولیکول وجود داشته باشد. همچنین در این سندرم کیست‌ها اغلب به صورت گردنبند در سطح تخمدان‌ها هستند. به طور کلی حجم تخمدان‌ها و سایز آن‌ها نیز در تخمدان پلی کیستیک افزایش می‌یابد.
- آزمایش خون:
- تستوسترون معمولا اولین تستی است که برای تعیین مقدار زیاد تولید اندروژن‌ها استفاده می‌شود. سطح این هورمون معمولا در PCOS بالا می‌رود.
- گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHBG) ممکن است در PCOS کاهش یابد.
- هورمون آنتی مولرین (AMH) که اغلب در PCOS افزایش می‌یابد.
- FSH در PCOS نرمال یا کم می‌باشد.
- LH در PCOS افزایش می‌یابد.
- استروژن‌ها، ممکن است در PCOS نرمال یا افزایش پیدا کند.
- DHEAS در PCOS افزایش یافته است.
- Androstenedione ممکن است در PCOS افزایش یابد.
- پرولاکتین در PCOS افزایش می‌یابد.
جهت تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌توانید با مراجعه به آزمایشگاه بصیر و انجام آزمایشات مربوطه از سلامت بدن خود مطمئن شوید. همچنین با تماس با شماره 03132212250 و یا 09105295782 می‌توانید قبل از مراجعه به آزمایشگاه مراحل پذیرش را به صورت غیر حضوری انجام دهید.
اختلالات ناشی از این سندرم
- ناباروری
- دیابت بارداری
- افزایش فشار خون در بارداری
- سقط جنین یا زایمان زودرس
- التهاب شدید کبد در اثر تجمع چربی (Nonalcoholic steatohepatitis)
- سندرم متابولیک: مجموعه‌ای از ناراحتی‌ها نظیر فشار خون بالا٬ قندخون بالا٬ افزایش سطح کلسترول و تری گلیسرید که سبب افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی-عروقی می‌شود.
- دیابت نوع ۲
- سرطان دیواره رحم (endometrial cancer)
- اختلالات روحی مثل فسردگی و اضطراب
- خونریزی غیرطبیعی رحم
- احساس خفگی در خواب
درمان
هیچ درمان خاصی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود نداشته و درمان تنها به منظور کاهش علائم و عوارض آن صورت می‌گیرد.
کاهش وزن٬ تغییر سبک زندگی و رژیم از جمله مواردی است که ممکن است به کاهش علائم این سندرم کمک کند.
