تحقیقات جدید نشان داده‌اند که مدلی ریاضی به نام شاخص ارزیابی مدل هومئوستاتیک (HOMA) که برای ارزیابی فعالیت سلول‌های β و مقاومت به انسولین و در دیابت استفاده می‌شود، می‌تواند برای تشخیص و فالوآپِ سرطان کاربرد داشته باشد.
شاخص HOMAو خطر ابتلا به سرطان
مطالعات اپیدمیولوژیک متعدد نشان داده‌اند که خطر ابتلا به سرطان با مقاومت به انسولین و هیپرانسولینمی ارتباط مثبت دارد. شاخص جایگزین مقاومت به انسولین، شاخص HOMA است که با استفاده از مقدار گلوکز ناشتا و انسولین محاسبه می‌شود. افزایش خطر بعضی از سرطان‌ها مانند سرطان پانکراس، کولورکتال، پروستات و پستان با افزایش شاخص HOMA ارتباط دارند. مقاومت به انسولین باعث تحریک رگ‌زایی، مهار آپوپتوز و افزایش تکثیر سلول می‌شود که از جمله مکانیسم‌های دیگری هستند که باعث بروز سرطان می‌شوند.
شاخص HOMA در تشخیص سرطان
شاخص HOMA علاوه بر مفید بودن در ارزیابی خطر سرطان، به عنوان یک ابزار تشخیصی برای سرطان‌های خاص کاربرد دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که مقدار شاخص HOMA در بیماران سرطانی در مقایسه با افراد سالم بالاتر است که نشان‌دهنده سودمندی این بیومارکر به عنوان یک ابزار تشخیصی زودهنگام است. مثلاً افزایش مقدار شاخص HOMA در افراد مبتلا به بیماری‌های پیش‌سرطانی مانند آدنوم کولورکتال مشاهده شده که نشان می‌دهد این شاخص می‌تواند به عنوان یک ابزار غربالگری برای گروه‌های پرخطر استفاده شود.
اهمیت پیش‌آگهی
شاخص HOMA در بیماران سرطانی، به یک فاکتور پیش‌آگهی تبدیل شده است. نتایج درمانی ضعیف‌تر، مانند افزایش تهاجم تومور، عود بیشتر و کاهش بقا در چند سرطان، با مقادیر بالای شاخص HOMA پایه ارتباط داشتند. علاوه‌براین، پتانسیل شاخص HOMA به عنوان یک بیومارکر پویا در فالوآپِ درمان با ارتباطِ میانِ تغییرات این شاخص در طول درمان، پاسخ به درمان و پیشرفت بیماری مشخص می‌شود.
چشم‌انداز آینده
ادغام شاخص HOMA در روش‌های استاندارد انکولوژی می‌تواند روش‌های درمان سرطان را بهبود ببخشد. روش‌های درمانی شخصی‌شده و بهبود بیمار می‌تواند با ارزیابی شاخص HOMA انجام شود و افراد در معرض خطرِ ابتلا به سرطان را شناسایی، تشخیص زودهنگام را تسهیل و نتایج درمان را پیش‌بینی کند. بدیهی است، برای تأیید فواید بالینی شاخص HOMA در انکولوژی و مشخص شدن مکانیسم‌های دقیق شروع و گسترش سرطان، باید تحقیقات آینده‌نگر بیشتری انجام گردند.
در نتیجه، شاخص HOMA به علت کاربرد در تشخیص و درمان سرطان موردتوجه قرار گرفته و اولین بار برای ارزیابی مقاومت به انسولین در بیماران دیابتی استفاده شده است. مقدار بالای شاخص HOMA با خطرِ بالاتر سرطان و پیش‌آگهی بدتر ارتباط دارد؛ همچنین بیومارکری مهم برای غربالگری سرطان و مانیتورینگ درمان است. به منظور تأیید ارتباط بالینی ارزیابی شاخص HOMA در انکولوژیِ انواعِ مختلف سرطان و جمعیت‌شناسی بیماران، به انجام تحقیقات بیشتری برای توسعه روش‌های استاندارد نیاز است.
منابع
Giovannucci E, Harlan DM, Archer MC, Bergenstal RM, Gapstur SM, Habel LA, Pollak M, Regensteiner JG, Yee D. Diabetes and cancer: a consensus report. CA: a cancer journal for clinicians. 2010 Jul;60(4): 207-21.
Renehan AG, Frystyk J, Flyvbjerg A. Obesity and cancer risk: the role of the insulin-IGF axis. Trends Endocrinol Metab. 2006;17(8): 328-336.
Igwe, E. O. , Azman, A. , Nordin, A. , & Mohtarrudin, N. (2015). Association between HOMA-IR and cancer. Faculty of Science, Medicine and Health – Papers: Part B. Retrieved from https://ro.uow.edu.au/smhpapers1/1520
