مننژیت یک بیماری جدی است که با التهاب غشای محافظ (مننژ) که مغز و نخاع را می‌پوشاند مشخص می‌شود. این التهاب می‌تواند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا سایر میکروارگانیسم‌ها ایجاد شود. مننژیت می‌تواند باعث بروز طیف وسیعی از علائم، از جمله سردرد شدید، تب، سفتی گردن، و در برخی موارد، تغییر وضعیت روانی یا کما گردد.
دو نوع اصلی مننژیت وجود دارد:
دو نوع اصلی مننژیت وجود دارد:
مننژیت باکتریایی: این فرم از مننژیت توسط باکتری‌هایی مانند نایسریا مننژیتیدیس یا استرپتوکوک پنومونیه ایجاد می‌شود. این فرم معمولاً شدیدتر از مننژیت ویروسی است و اگر به موقع با آنتی بیوتیک درمان نشود، می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. علائم آن شامل تب بالا، سردرد شدید، حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و سفتی گردن است.
مننژیت ویروسی: مننژیت ویروسی شدت کمتری نسبت به مننژیت باکتریایی دارد و توسط ویروس‌های مختلف از جمله انترو ویروس‌ها و ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود و می‌تواند علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، سردرد و دردهای عضلانی ایجاد کند، اما معمولاً به اندازه مننژیت باکتریایی تهدید کننده زندگی نیست.
مننژیت می‌تواند واگیردار باشد، مخصوصاً در موارد مننژیت ویروسی یا باکتریایی و می‌تواند از طریق قطرات تنفسی یا تماس نزدیک با فرد آلوده گسترش یابد. تشخیص سریع و درمان مناسب برای کنترل و جلوگیری از عوارض احتمالی آن ضروری است. واکسیناسیون یک اقدام پیشگیرانه مهم در برابر مننژیت است. واکسن مننژیت واکسنی است که در برابر انواع خاصی از باکتری‌ها و ویروس‌ها که باعث مننژیت می‌شوند، ایمنی ایجاد می‌کند. اینجا توضیح کاملی در مورد واکسن مننژیت، کاربردها و عوارض جانبی آن را می‌گوییم:
چند واکسن مختلف وجود دارد که عوامل مسبب مننژیت، از جمله عوامل باکتریایی و ویروسی را هدف قرار می‌دهند. دو نوع اصلی واکسن مننژیت عبارتند از:
واکسن‌های مننژیت باکتریایی
واکسن‌های مننگوکوک: این واکسن‌ها در برابر نایسریا مننژیتیدیس، باکتری که باعث مننژیت مننگوکوکی می‌شود، ایمنی ایجاد می‌کند. انواع مختلفی از واکسن‌های مننگوکوک وجود دارد، از جمله MenACWY (ایمنی در برابر سروگروه های A، C، W، و Y) و MenB (ایمنی در برابر سروگروه B).
• هموفیلوس آنفلوانزا نوع b (Hib) : این واکسن در برابر باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B که باعث مننژیت Hib و سایر عفونت‌های مهم مخصوصاً در کودکان می‌شود، ایمنی ایجاد می‌کند.
واکسن‌های مننژیت ویروسی
در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از مننژیت ویروسی ساخته نشده است. مننژیت ویروسی معمولاً توسط ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود و تلاش‌های ساخت واکسیناسیون عمدتاً بر واکسن‌هایی در برابر ویروس‌های خاصی متمرکز است که می‌توانند باعث بروز مننژیت شوند، مانند سرخک، اوریون و آبله مرغان.
موارد استفاده از واکسن مننژیت
1. پیشگیری از مننژیت: واکسن‌های مننژیت برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی که می‌تواند باعث بروز مننژیت شود، تجویز می‌گردند. این واکسن‌ها سیستم ایمنی را تحریک می‌کنند تا آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که می‌توانند به سرعت به پاتوژن‌های مسئول مننژیت پاسخ دهند و آنها را خنثی کنند.
2. حفاظت از سلامت عمومی: واکسن‌های مننژیت برای حفظ سلامت جامعه بسیار مهم هستند. آنها به کنترل شیوع و جلوگیری از گسترش مننژیت کمک می‌کنند، مخصوصاً در مکان‌هایی که مردم نزدیک به هم زندگی می‌کنند، مانند خوابگاه‌های دانشجویی.
3. ایمن سازی مسافرت: برخی از مناطق یا کشورها ممکن است واکسیناسیون مننژیت را برای مسافران اجباری یا توصیه کنند، مخصوصاً اگر از مناطقی بازدید می‌کنند که خطر شیوع مننژیت در آنها بیشتر است.
عوارض جانبی واکسن‌های مننژیت
واکسن‌های مننژیت مانند تمام واکسن‌ها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. توجه کنید که بیشتر عوارض جانبی خفیف و کوتاه مدت هستند. عوارض جانبی رایج شامل موارد زیر است:
• درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق: این مشکل شایع‌ترین عارضه جانبی است و معمولاً ظرف چند روز برطرف می‌شود.
• تب: برخی از افراد ممکن است پس از واکسیناسیون تب خفیف پیدا کنند.
• خستگی: احساس خستگی یا بی حالی برای مدت کوتاهی یک عارضه جانبی احتمالی است.
• سردرد: سردرد ممکن است رخ دهد، اما معمولاً خفیف و موقتی است.
واکنش‌های آلرژیک شدید به واکسن‌های مننژیت بسیار نادر اما ممکن است. علائم یک واکنش آلرژیک شدید شامل اشکال در تنفس، کهیر، ضربان قلب سریع و تورم صورت و گلو است. در چنین مواردی باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی رفت.
مهم است که قبل از دریافت واکسن مننژیت، در مورد هرگونه نگرانی یا سابقه پزشکی با پزشک خود صحبت کنید. آنها شما را راهنمایی می‌کنند که کدام واکسن برای شما مناسب است و به نگرانی‌های خاصی که دارید رسیدگی کنند. به طور کلی، مزایای واکسیناسیون در پیشگیری از مننژیت و عوارض شدید آن بسیار بیشتر از خطرات عوارض جانبی خفیف و نادر واکسن است.
منابع
Alderson MR, Welsch JA, Regan K, Newhouse L, Bhat N, Marfin AA. Vaccines to Prevent Meningitis: Historical Perspectives and Future Directions. Microorganisms. 2021 Apr 7;9(4):771. doi: 10.3390/microorganisms9040771. PMID: 33917003; PMCID: PMC8067733.
Kohil A, Jemmieh S, Smatti MK, Yassine HM. Viral meningitis: an overview. Arch Virol. 2021 Feb;166(2):335-345. doi: 10.1007/s00705-020-04891-1. Epub 2021 Jan 3. PMID: 33392820; PMCID: PMC7779091.
van de Beek D, Brouwer M, Hasbun R, Koedel U, Whitney CG, Wijdicks E. Community-acquired bacterial meningitis. Nat Rev Dis Primers. 2016 Nov 3;2:16074. doi: 10.1038/nrdp.2016.74. PMID: 27808261.
