ویروس هپاتیت B از خانواده Hepadnaviridae و DNA دار دو رشته‌ای است که بیشتر کبد را درگیر می‌کند. عفونت HBV می‌تواند باعث بروز بیماری‌های کبدی حاد و مزمن شود و به دلیل شیوع بالا و پتانسیل ایجاد عوارض شدید کبدی، از جمله سیروز و کارسینوم کبدی (سرطان کبد) یک معضل مهم برای سلامت انسان‌ها است.
راه‌های انتقال
HBV می‌تواند از راه‌های مختلفی منتقل شود:
انتقال پری ناتال: مادر آلوده به HBV می‌تواند این ویروس را در حین زایمان به فرزند خود منتقل کند.
انتقال تزریقی: قرارگرفتن در معرض خون یا مایعات بدن آلوده، با سرنگ‌های مشترک، یا سایر لوازم پزشکی است. کادر درمان نیز با صدمات تصادفی ناشی از سرنگ‌ها در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
انتقال جنسی: رابطه جنسی محافظت نشده با شریک آلوده به HBV می‌تواند آن را انتقال دهد.
انتقال عمودی: در برخی موارد، ویروس می‌تواند از یکی از اعضای خانواده آلوده به یکی دیگر از اعضای خانواده منتقل شود.
انتقال افقی: تماس نزدیک با فرد آلوده، از طریق زخم‌ها یا زخم‌های باز نیز می‌تواند آن را انتقال دهد.
علائم
علائم عفونت HBV متفاوت است و برخی از افراد ممکن است بدون علامت باشند. علائم رایج عبارت‌اند از:
زردی (زردی پوست و چشم)، خستگی، درد شکم، ازدست‌دادن اشتها، تهوع و استفراغ، ادرار تیره، درد مفاصل، مدفوع سفالی رنگ و تب خفیف.
تست‌های تشخیصی و انواع نمونه
تست‌های تشخیصی مختلفی برای HBV وجود دارد، از جمله تست‌های ایمنی و مولکولی که از نمونه‌های مختلف استفاده می‌کنند.
آزمایش‌های سیستم ایمنی
آزمایش HBsAg (آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B): این آزمایش خون، آنتی‌ژن سطحی HBV را تشخیص می‌دهد که نشان‌دهنده عفونت جدید است.
تست Anti-HBs (آنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B): آنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن سطحی HBV را اندازه‌گیری می‌کند که نشان‌دهنده ایمنی است.
تست Anti-HBc (آنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن هسته هپاتیت B): آنتی‌بادی‌های ضد آنتی‌ژن هسته HBV شناسایی می‌کند که نشان‌دهنده عفونت قبلی است.
آزمایش‌های مولکولی
تست PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز): این تست DNA HBV را در خون تشخیص می‌دهد و به تشخیص بار ویروس کمک می‌کند.
دقیق‌ترین تست تشخیصی
آزمایش PCR برای HBV DNA دقیق‌ترین تست تشخیصی است و می‌تواند حتی مقادیر بسیار کم ویروس را در خون تشخیص دهد و اطلاعات دقیقی در مورد بار ویروسی بدهد.
اهمیت تشخیص در درمان
تشخیص زودهنگام HBV به چند دلیل اهمیت دارد:
- به تعیین مرحله و شدت عفونت کمک می‌کند.
- تصمیمات درمانی را مشخص می‌کند، زیرا برخی از افراد مبتلا به HBV مزمن ممکن است به درمان ضدویروسی نیاز داشته باشند.
- تشخیص و کنترل به‌موقع می‌تواند خطر بروز عوارض کبدی مانند سیروز و سرطان کبد را کاهش دهد.
- با واکسیناسیون به‌موقع در تماس‌های نزدیک از گسترش بیشتر ویروس جلوگیری می‌کند.
به‌صورت خلاصه، HBV یک عفونت ویروسی مهم است که تشخیص دقیق با آزمایش‌هایی مانند PCR برای درمان به‌موقع و پیشگیری از بروز عوارض ضروری است. تشخیص زودهنگام نقش مهمی در کنترل مؤثر عفونت‌های HBV ایفا می‌کند.
منابع
Liang JT. Hepatitis B: the virus and disease.
Hwang EW, Cheung R. Global epidemiology of hepatitis B virus (HBV) infection. North American Journal of Medicine and Science. 2011 Jan 31;4(1).
Ghosh M, Nandi S, Dutta S, Saha MK. Detection of hepatitis B virus infection: a systematic review. World journal of hepatology. 2015 Oct 10;7(23):2482.
