پاتولوژی دهانه رحم به بررسی بیماری‌ها و ناهنجاری‌های مؤثر بر دهانه رحم که قسمت پایینی رحم است و به واژن متصل می‌شود، می‌گویند. دهانه رحم نقش مهمی در دستگاه تناسلی زنان دارد و در معرض بیماری‌های پاتولوژیک مختلفی قرار دارد. اینجا، نکات مهم پاتولوژی دهانه رحم را توضیح خواهیم داد:
آناتومی طبیعی دهانه رحم
قبل از پرداختن به پاتولوژی دهانه رحم، مهم است که ساختار طبیعی دهانه رحم را بدانید. دهانه رحم دارای دو بخش اصلی است: اکتوسرویکس که در کانال واژن قابل‌مشاهده است و اندوسرویکس که به داخل حفره رحم امتداد می‌یابد. دهانه رحم با دو نوع سلول اپیتلیال پوشیده شده است: اپیتلیوم سنگ‌فرشی در اکتوسرویکس و اپیتلیوم استوانه‌ای در اندوسرویکس. این سلول‌ها در پاسخ به تغییرات هورمونی و پیری تغییر می‌کنند.
بیماری‌های پاتولوژیک دهانه رحم
- دیسپلازی دهانه رحم: این اصطلاح به‌منظور توضیح تغییرات غیرطبیعی و پیش سرطانی در سلول‌های دهانه رحم استفاده و معمولاً با پاپ‌اسمیر یا بیوپسی دهانه رحم تشخیص داده می‌شود. دیسپلازی دهانه رحم به‌صورت درجه پایین یا بالا دسته‌بندی می‌شود که احتمال تبدیل دیسپلازی درجه بالا به سرطان دهانه رحم بیشتر است.
- سرطان دهانه رحم: معمولاً با نام کارسینومای سرویکس شناخته می‌شود و نوعی بدخیمی است که در سلول‌های پوششی دهانه رحم شروع می‌شود. بیشتر سرطان‌های دهانه رحم با عفونت مداوم ناشی از سویه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مرتبط است. تشخیص زودهنگام با پاپ‌اسمیر، تست HPV و واکسیناسیون HPV می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهد.
- پولیپ‌های دهانه رحم: اینها توده‌های روی دهانه رحم هستند که اغلب خوش‌خیم هستند و ممکن است باعث خونریزی شوند، مخصوصاً بعد از رابطه جنسی یا در طول قاعدگی.
- سرویسیت: التهاب دهانه رحم است که معمولاً در اثر عفونت‌هایی همچون عفونت‌های مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا یا سوزاک ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث ناراحتی، درد یا ترشحات غیرطبیعی واژن شود.
- تنگی دهانه رحم: تنگی دهانه رحم به باریک شدن یا انقباض دهانه رحم گفته می‌شود و می‌تواند خروج خون قاعدگی از رحم یا ورود اسپرم را دشوار کند و باعث بروز مشکلات باروری شود.
تشخیص و غربالگری
- پاپ‌اسمیر: نوعی تست غربالگری رایج که شامل نمونه‌گیری سلول‌ها از دهانه رحم و بررسی تغییرات غیرطبیعی آنها است. نتایج غیرطبیعی پاپ‌اسمیر باید بیشتر ارزیابی شود.
- تست HPV: آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی همراه با آزمایش پاپ‌اسمیر برای شناسایی گونه‌های پرخطر HPV که می‌توانند باعث بروز سرطان دهانه رحم شوند، انجام می‌شود.
- کولپوسکوپی: اگر در هنگام انجام تست پاپ‌اسمیر یا HPV ناهنجاری تشخیص داده شود، کولپوسکوپی انجام می‌شود که استفاده از یک میکروسکوپ مخصوص برای بررسی دقیق‌تر دهانه رحم است.
- بیوپسی: در موارد مشکوک به دیسپلازی یا سرطان دهانه رحم، بیوپسی برای تأیید تشخیص انجام می‌شود که شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت دهانه رحم برای بررسی‌های پاتولوژیک است.
درمان
- دیسپلازی دهانه رحم: در درجه پایین ممکن است خودبه‌خود برطرف شود، اما دیسپلازی درجه بالا ممکن است به درمان‌هایی مانند کرایوتراپی (سرمادرمانی)، لیزرتراپی یا جراحی نیاز داشته باشد.
- سرطان دهانه رحم: بسته به مرحله و وسعت بیماری، گزینه‌های درمانی سرطان دهانه رحم آن شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از این روش‌ها است.
- پولیپ و التهاب دهانه رحم: این مشکلات معمولاً با برداشتن پولیپ یا درمان عفونت زمینه‌ای کنترل می‌شوند.
- تنگی دهانه رحم: با روش‌هایی برای گشاد کردن کانال دهانه رحم یا قراردادن استنت دهانه رحم، درمان شود.
پاتولوژی دهانه رحم حوزه‌ای مهم در پزشکی زنان است و غربالگری منظم و تشخیص زودهنگام می‌تواند به‌شدت نتایج درمان را برای بیماری‌هایی مانند دیسپلازی دهانه رحم و سرطان دهانه رحم بهبود بخشد. مهم است که بانوان با پزشک خود صحبت و از دستورات غربالگری توصیه شده برای اطمینان از سلامت دهانه رحم خود پیروی کنند.
منابع
Baamer WO, Anfinan N, Sait M, Baghlaf O, AlDardir N, Sebghatallah A, Alkhalili B, Sulaimani M, Alghamdi R, Sait KH Sr. The Diagnosis of Cervical Dysplasia in a University Hospital Using Pap Smear and Colposcopy in the Western Region of Saudi Arabia: A Correlational Study. Cureus. 2022 Mar 17;14(3):e23242. doi: 10.7759/cureus.23242. PMID: 35449675; PMCID: PMC9012941.
Makris GM, Karakitsos P, Kotsifa E, Margari N, Poulakaki N, Sergentanis TN, Battista MJ, Chrelias C, Papantoniou N. Endocervical Carcinogenesis and HPV Vaccination: An Occasional Circumstance or a Gap in the Chain? Case Rep Obstet Gynecol. 2017;2017:4976741. doi: 10.1155/2017/4976741. Epub 2017 Jan 1. PMID: 28116194; PMCID: PMC5237723.
Slimani O, Ben Temim R, Makhlouf T, Mathlouthi N, Attia L. Cyto-colpo-histologic correlation: about an analytical study of 120 colposcopies. Tunis Med. 2016 Oct;94(8-9):616-620. PMID: 28685798.
https://www.pathologyoutlines.com/cervix.html
