آزمایش D-dimer برای اندازه گیری وجود ماده‌ای به نام D-dimer در خون تجویز می‌شود که نقش مهمی در تشخیص و ارزیابی بیماری‌های مربوط به لخته شدن خون و فیبرینولیز (تجزیه لخته‌های خون) ایفا می‌کند. اینجا در مورد آزمایش D-Dimer، توضیح می‌دهیم:
اهمیت
آزمایش D-Dimer برای رد یا تأیید وجود تشکیل لخته خون غیرطبیعی در بدن تجویز می‌شود. لخته شدن خون می‌تواند خطرناک باشد و باعث بروز بیماری‌هایی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT)، آمبولی ریه (PE) و انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) شود.
این آزمایش مخصوصاً در موارد مشکوک بودن به یک اختلال مرتبط با لخته خون اهمیت دارد که تشخیص سریع و درمان مناسب می‌تواند جان انسانی را نجات دهد.
نحوه انجام آزمایش
هنگامی که یک لخته خون تشکیل و بعد تجزیه می‌شود، قطعاتی از پروتئینی به نام فیبرین آزاد می‌شود. دی‌دایمر محصولی از تجزیه فیبرین است.
این آزمایش مقدار بالای D-dimer را در خون تشخیص می‌دهد که نشان دهنده فیبرینولیز جدید یا در حال انجام و تشکیل لخته احتمالی است.
عوامل مؤثر بر مقدار D-Dimer
- سن: مقدار D-Dimer به طور طبیعی با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- بارداری: می‌تواند باعث افزایش مقدار D-dimer شود اما به طور کلی طبیعی است.
- جراحی یا تروما: مقدار D-dimer می‌تواند موقتاً پس از جراحی یا ترومای شدید به دلیل آسیب بافتی و واکنش طبیعی انعقاد در بدن افزایش یابد.
- التهاب: بیماری‌هایی مانند عفونت یا التهاب می‌توانند باعث افزایش مقدار D-dimer شوند.
- سرطان: برخی از سرطان‌ها، مخصوصاً سرطان‌هایی که با افزایش خطر لخته شدن خون مرتبط هستند، می‌توانند مقدار D-dimer را افزایش دهند.
- داروها: برخی داروها، مانند داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده‌های خون)، می‌توانند بر مقدار D-dimer تأثیر بگذارند.
- بیماری کبد: اختلال عملکرد کبد می‌تواند باعث افزایش مقدار D-dimer شود.
- نارسایی کلیوی: مشکلات کلیوی می‌تواند بر کلییرانس D-dimer از جریان خون تأثیر بگذارد.
عواملی که باعث افزایش مقدار D-Dimer می‌شوند
- تشکیل لخته خون، از جمله DVT و PE.
- بیماری‌هایی مانند DIC که در آن لخته شدن و تجزیه خون بیش از حد وجود دارد.
- برخی از جراحی ها، مخصوصاً جراحی های ارتوپدی.
- تروما و صدمات.
- برخی از سرطان‌ها، مخصوصاً آن‌هایی که با اختلالات انعقادی مرتبط هستند.
عواملی که مقدار D-Dimer را کاهش می‌دهند
- معمولاً افراد سالم و بدون مشکلات لخته شدن یا التهاب مقدار D-dimer پایینی دارند.
- داروهایی که از تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کنند (ضد انعقادها) می‌توانند مقدار D-dimer را کاهش دهند.
به صورت خلاصه، آزمایش D-Dimer در تشخیص و بررسی اختلالات مرتبط با لخته خون مفید است. در نظر گرفتن سایر اطلاعات بالینی و سابقه پزشکی هنگام تفسیر نتایج D-dimer ضروری است زیرا عوامل متعددی می‌توانند بر نتیجه این آزمایش تأثیر بگذارند. افزایش مقدار D-dimer نیاز به بررسی بیشتر برای تعیین علت زمینه‌ای و درمان مناسب دارد.
منابع
Linkins LA, Takach Lapner S. Review of D‐dimer testing: Good, Bad, and Ugly. International Journal of Laboratory Hematology. 2017 May;39:98-103.
Tripodi A. D-dimer testing in laboratory practice. Clinical chemistry. 2011 Sep 1;57(9): 1256-62.
