آفتاب‌سوختگی یک بیماری شایع پوستی است که در اثر قرارگرفتن بیش از حد در معرض پرتوی فرابنفش (UV) خورشید یا منابع مصنوعی مانند تخت‌های برنزه کننده ایجاد می‌شود. پرتوی فرابنفش از پرتوهای UVA، UVB و UVC تشکیل شده که UVA و UVB عامل اصلی آفتاب‌سوختگی هستند. هنگامی که پوست در معرض بیش از حد پرتوی فرابنفش قرار می‌گیرد، مجموعه‌ای از واکنش‌ها را به راه می‌اندازد که باعث التهاب، قرمزی، درد و در موارد شدید، تاول‌زدن و لایه‌برداری پوست می‌شود. آفتاب‌سوختگی به روزهای گرم یا آفتابی محدود نمی‌شود؛ زیرا پرتو فرابنفش می‌تواند از میان ابرها نفوذ کند و سطوح بازتابنده مانند آب، برف و شن می‌توانند قرارگرفتن در معرض آن را تشدید کنند. قرارگرفتن طولانی‌مدت و مکرر در معرض آفتاب که باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود، خطر سایر آسیب‌ها و بیماری‌های مهم پوستی مانند پیری زودرس و سرطان پوست را افزایش می‌دهد. پرتوی فرابنفش به DNA سلول‌های پوست آسیب می‌رساند و باعث ایجاد جهش‌هایی می‌شود که می‌تواند باعث بروز سرطان شود، به‌ویژه اگر آفتاب‌سوختگی مکرر یا در دوران کودکی رخ دهد.
فاکتورهای مؤثر بر آفتاب‌سوختگی
- پرتوی UV: قرارگرفتن در معرض پرتوی فرابنفش، به‌ویژه پرتوی UVB، به DNA سلول‌های پوست آسیب می‌رساند و باعث بروز التهاب و علائم آفتاب‌سوختگی می‌شود.
- شدت نور خورشید: خطر آفتاب‌سوختگی در دوره‌هایی که نور خورشید شدید است، مانند ظهر که خورشید مستقیماً بالای سر است، بیشتر است.
- مدت‌زمان قرارگرفتن در معرض: قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید خطر آفتاب‌سوختگی را افزایش می‌دهد. فعالیت‌هایی مانند آفتاب‌گرفتن، ورزش در فضای باز یا کار در زیر نور خورشید برای مدت طولانی این خطر را افزایش می‌دهد.
- نوع پوست: افراد دارای پوست روشن بیشتر مستعد آفتاب‌سوختگی هستند؛ زیرا ملانین کمتری دارند، رنگ‌دانه‌ای که در برابر پرتوی فرابنفش از ما محافظت می‌کند.
- موقعیت جغرافیایی: خطر آفتاب‌سوختگی در مناطق نزدیک به خط استوا که نور خورشید شدیدتر است، بیشتر است.
علائم آفتاب‌سوختگی
- قرمزی: ناحیه آسیب‌دیده پوست قرمز می‌شود و در لمس گرم است.
- درد و ناراحتی: پوست آفتاب‌سوخته اغلب حساس و دردناک است، به‌ویژه وقتی لمس می‌شود یا در معرض لباس قرار می‌گیرد.
- تورم: التهاب پوست می‌تواند باعث تورم در ناحیه آسیب‌دیده شود.
- ایجاد تاول و لایه‌برداری: آفتاب‌سوختگی شدید باعث ایجاد تاول و به دنبال آن لایه‌برداری پوست در زمان بهبودی می‌شود.
درمان آفتاب‌سوختگی
- کمپرس‌های سرد: استفاده از کمپرس‌های سرد روی ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به تسکین پوست و کاهش درد و ناراحتی کمک کند.
- آبرسانی: نوشیدن آب زیاد به جلوگیری از کم‌آبی بدن که می‌تواند به علت آفتاب‌سوختگی رخ دهد کمک می‌کند.
- درمان‌های موضعی: کرم‌های هیدروکورتیزون بدون نسخه یا ژل آلوئه‌ورا می‌توانند خارش و التهاب را تسکین دهند.
- تسکین درد: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
- از قرارگرفتن بیشتر در معرض نور خورشید خودداری کنید: با ماندن در داخل خانه یا پوشیدن لباس و کرم ضدآفتاب، از پوست آفتاب‌سوخته در برابر قرارگرفتن بیشتر در معرض پرتوی فرابنفش محافظت کنید.
- مرطوب کردن: استفاده از لوسیون‌ها یا کرم‌های مرطوب‌کننده روی پوست آفتاب‌سوخته می‌تواند به هیدراته نگه‌داشتن آن کمک کرده و باعث بهبودی شود.
پیشگیری از آفتاب‌سوختگی
- ضدآفتاب: یک ضدآفتاب با طیف وسیع با SPF (فاکتور محافظت در برابر نور خورشید) را روی تمام پوست‌های در معرض آفتاب بمالید و در صورت شنا یا عرق‌کردن، آن را هر دو ساعت یا بیشتر تکرار کنید.
- Seek Shade: زمان سپری‌کردن در زیر نور مستقیم خورشید را محدود کنید، به‌خصوص در ساعات اوج بین 10 صبح تا 4 بعد از ظهر.
- لباس‌های محافظ: لباس‌هایی بپوشید که پوست را بپوشاند، مانند پیراهن‌های آستین‌بلند، شلوار و کلاه‌های لبه پهن.
- عینک‌آفتابی: با استفاده از عینک‌آفتابی که جلوی پرتوهای UVA و UVB را می‌گیرد، از چشم‌ها در برابر پرتوهای UV محافظت می‌کند.
- از تخت‌های برنزه کننده اجتناب کنید: منابع مصنوعی پرتوی فرابنفش مانند تخت‌های برنزه کننده نیز خطر آفتاب‌سوختگی و آسیب پوست را افزایش می‌دهند.
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sunburn/symptoms-causes/syc-20355922
