اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک اختلال روان‌پزشکی است که در افرادی رخ می‌دهد که تجربه‌کننده یا شاهد یک رویداد آسیب‌زا، مانند بلایای طبیعی، جنگ، حوادث جدی، یا تهاجمات شخصی خشونت‌آمیز بوده‌اند. PTSD که با افکار و احساسات آزاردهنده مرتبط با حادثه که مدت‌ها پس از پایان سانحه آسیب‌زا ادامه می‌یابد مشخص می‌شود، می‌تواند به‌شدت توانایی فرد را برای گذراندن زندگی روزمره‌اش مختل کند.
درک PTSD
این اختلال با چهار نوع علائم اصلی مشخص می‌شود: نفوذ، اجتناب، تغییرات منفی در شناخت و خلق‌وخو، و تغییر در برانگیختگی و واکنش. علائم مزاحم شامل داشتن خاطرات مکرر، غیرارادی و ناراحت‌کننده از سانحه آسیب‌زا، فلاش‌بک یا کابوس آن است. علائم اجتنابی شامل تلاش برای اجتناب از افکار، احساسات یا یادآوری تروما است. تغییرات منفی در شناخت و خلق‌وخو می‌توانند شامل باورهای تحریف شده در مورد خود یا دیگران، حالات عاطفی منفی دائمی و ناتوانی در به‌خاطر سپردن جنبه‌های مهم سانحه آسیب‌زا باشد. تغییرات در برانگیختگی و واکنش‌پذیری شامل علائمی مانند هوشیاری بیش از حد، واکنش مبالغه‌آمیز، تحریک‌پذیری و اختلالات خواب است.
جنبه‌های عصبی زیستی
تحقیقات نشان داده‌اند که PTSD با تغییر در ساختار و عملکرد مغز مرتبط است. لازم به ذکر است که آمیگدال، قشر جلوی مغز و هیپوکامپ در پاتولوژی PTSD نقش دارند. آمیگدال که مسئول پردازش احساساتی مانند ترس است، در افراد مبتلا به PTSD بیش‌فعال است. این فعالیت شدید می‌تواند باعث ایجاد پاسخ‌های ترس اغراق‌آمیز شود که در PTSD مشاهده می‌شود. معمولاً فعالیت قشر جلوی مغز که در تنظیم پاسخ‌های احساسی نقش دارد، کاهش می‌یابد و توانایی آن برای تعدیل پاسخ‌های افزایش‌یافته آمیگدال مختل می‌گردد. معمولاً هیپوکامپ که برای شکل‌گیری حافظه ضروری است، در افراد مبتلا به PTSD کوچک‌تر است که به خاطرات تکه‌تکه‌شده و مزاحم در این اختلال دامن می‌زند.
فاکتورهای خطر
چند فاکتور خطر می‌توانند احتمال ابتلا به PTSD را افزایش دهند. این موارد شامل شدت و مدت تروما، داشتن سابقه قبلی از تروما یا بیماری روانی، عدم حمایت اجتماعی و استعداد ژنتیکی است. زنان عموماً در معرض خطر بالاتری نسبت به مردان هستند که احتمالاً به دلیل تفاوت در انواع آسیب‌های تجربه شده و فاکتورهای بیولوژیک است.
روش‌های درمانی
درمان مؤثر PTSD معمولاً شامل روان‌درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از هر دو است. درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از مؤثرترین انواع روان‌درمانی برای PTSD است. انواع خاصی از CBT، مانند مواجهه‌درمانی طولانی‌مدت و درمان پردازش شناختی، به افراد کمک می‌کند تا با افکار و خاطرات ناراحت‌کننده مربوط به تروما مقابله و آن‌ها را اصلاح کنند. حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR) یکی دیگر از روش‌های درمانی است که در درمان PTSD اثربخش بوده است. این درمان شامل یادآوری تصاویر ناراحت‌کننده از سوی بیمار در حین دریافت یکی از چند نوع ورودی حسی دوطرفه، مانند حرکات چشم از پهلوبه‌پهلو است.
دارودرمانی نیز می‌تواند در مدیریت علائم PTSD مفید باشد. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، مانند سرترالین و پاروکستین، معمولاً تجویز می‌شوند و نشان‌داده‌شده که علائم PTSD را در بسیاری از افراد کاهش می‌دهند. سایر داروها مانند پرازوسین برای کاهش علائم خاصی مانند کابوس و بی‌خوابی تجویز می‌شوند.
نتیجه‌گیری
این بیماری یک اختلال پیچیده است که عمیقاً بر افرادی که به آن مبتلا هستند، تأثیر می‌گذارد. درک زیربنای عصبی زیستی، فاکتورهای خطر و درمان‌های مؤثر برای مدیریت و کاهش اثرات آن بسیار مهم است. انجام تحقیقات مستمر برای کشف اطلاعات جدید در مورد PTSD و توسعه مداخلات مؤثرتر ضروری است.
منابع
Bremner JD. Traumatic stress: effects on the brain. Dialogues in clinical neuroscience. 2006 Dec 31;8(4):445-61.
Pitman RK, Rasmusson AM, Koenen KC, Shin LM, Orr SP, Gilbertson MW, Milad MR, Liberzon I. Biological studies of post-traumatic stress disorder. nature Reviews neuroscience. 2012 Nov;13(11):769-87.
Hamblen JL, Norman SB, Sonis JH, Phelps AJ, Bisson JI, Nunes VD, Megnin-Viggars O, Forbes D, Riggs DS, Schnurr PP. A guide to guidelines for the treatment of posttraumatic stress disorder in adults: An update. Psychotherapy. 2019 Sep;56(3):359.
