آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA) یک گلیکوپروتئین است که در بافت روده جنین یافت می‌شود و در بزرگسالان سالم کمترین بیان را دارد؛ اما مقدار بالای CEA معمولاً در سرطان‌های مختلف مشاهده می‌شود که آن را به یک بیومارکر مفید برای تشخیص، پیش‌آگهی و مانیتورینگ پاسخ درمانی در بیماران سرطانی تبدیل می‌کند.
CEA اولین‌بار در سال 1965 توسط گلد و فریدمن در بافت سرطان روده بزرگ شناسایی شد. از آن زمان، کاربرد آن در انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان‌های کولورکتال، پانکراس، پستان، ریه و معده گسترش یافته است. مطالعات متعدد اهمیت CEA را در تشخیص این سرطان ها گزارش داده اند که در مقدار بالا به شدت با سرطان ارتباط دارد مثلاً در سرطان کولورکتال، یک ابزار مفید برای تشخیص اولیه است، مخصوصا هنگامی که با سایر روش های غربالگری مانند کولونوسکوپی ترکیب می‌شود. علاوه بر این، CEA نمایانگر بار تومور است و می تواند به مرحله بندی و تعیین پیش‌آگهی کمک کند.
علاوه بر این، آزمایش CEA نقش مهمی در مانیتورینگ پس از درمان ایفا می‌کند. پس از جراحی یا سایر مداخلات درمانی، مانیتورینگ مقدار CEA به تشخیص عود بیماری در مراحل اولیه کمک می‌کند؛ مثلاً نشان‌داده‌شده که مقدار CEA قبل از شواهد بالینی و رادیولوژیک عود در بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال افزایش می‌یابد که بر اهمیت کنترل منظم CEA در مراقبت‌ها تأکید دارد.
CEA به جز سرطان کولورکتال، برای سایر سرطان‌ها نیز کاربرد دارد؛ مثلاً در سرطان ریه، افزایش مقدار CEA با بیماری پیشرفته و پیش‌آگهی ضعیف مرتبط است. مانیتورینگ مقدار CEA در بیماران مبتلا به سرطان ریه که تحت درمان هستند به پزشکان اجازه می‌دهد تا پاسخ به درمان را ارزیابی کرده و پیشرفت بیماری را زود تشخیص دهند. همچنین، در سرطان پستان، CEA یک مارکر مفید برای ارزیابی پاسخ درمانی و عود بیماری است.
بااین‌حال، شناخت محدودیت‌های آزمایش CEA ضروری است. افزایش مقدار آن می‌تواند در بیماری‌های غیر بدخیم مانند بیماری التهابی روده، بیماری کبدی و سیگارکشیدن نیز رخ دهد که باعث ایجاد نتایج مثبت کاذب می‌شود. علاوه بر این، CEA در تمام بیماران سرطانی بالا نیست مخصوصاً در مراحل اولیه بیماری؛ بنابراین، CEA باید همراه با سایر ابزارهای تشخیصی بررسی شود.
در نتیجه، آزمایش CEA اهمیت زیادی در تشخیص و فالوآپ سرطان‌های مختلف دارد. توانایی آن در تشخیص سرطان، ارزیابی پیش‌آگهی و مانیتورینگ پاسخ درمانی آن را به ابزاری مفید در انکولوژی تبدیل می‌کند و علی‌رغم محدودیت‌های آن، همچنان یک بیومارکر پرکاربرد در مدیریت بیماران سرطانی است.
منابع
Hall C, Clarke L, Pal A, Buchwald P, Eglinton T, Wakeman C, Frizelle F. A review of the role of carcinoembryonic antigen in clinical practice. Annals of coloproctology. 2019 Dec;35(6):294.
Duffy MJ, Lamerz R, Haglund C, Nicolini A, Kalousová M, Holubec L, Sturgeon C. Tumor markers in colorectal cancer, gastric cancer and gastrointestinal stromal cancers: European group on tumor markers 2014 guidelines update. International journal of cancer. 2014 Jun 1;134(11):2513-22.
Locker GY, Hamilton S, Harris J, Jessup JM, Kemeny N, Macdonald JS, Somerfield MR, Hayes DF, Bast Jr RC. ASCO 2006 update of recommendations for the use of tumor markers in gastrointestinal cancer. Journal of clinical oncology. 2006 Nov 20;24(33):5313-27.
