تست زمان انعقاد (تست CT) یا سنجش زمان لخته شدن، آزمایشی است که برای ارزیابی توانایی لخته شدن خون انجام می‌شود و مدت زمانی است که طول می‌کشد تا یک لخته خون پایدار در هنگام قرار گرفتن در معرض فاکتورهای انعقاد خاص اندازه گیری شود. اینجا در مورد آزمایش زمان لخته شدن، اهمیت و عوامل مؤثر بر آن توضیح می‌دهیم:
اهمیت انجام آزمایش CT
- تشخیص اختلالات خونریزی: تست زمان انعقاد در تشخیص اختلالات خونریزی همچون هموفیلی یا کمبود فاکتورهای انعقادی بسیار مهم است. اگر انعقاد خون به میزان زیادی بیش از حد طبیعی طول بکشد، نشان دهنده بروز یک اختلال خونریزی است.
- بررسی داروهای ضد انعقاد: بیمارانی که داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون) مانند وارفارین یا هپارین مصرف می‌کنند، این آزمایش را انجام می‌دهند تا مطمئن شوند خونشان به راحتی لخته نمی‌شود. این آزمایش به متخصصان کمک می‌کند تا دوز این داروها را تنظیم کنند.
- جراحی: جراحان پیش از جراحی این آزمایش را برای ارزیابی خطر خونریزی بیش از حد بیمار در حین جراحی درخواست می‌کنند. در صورت طولانی شدن زمان لخته شدن، اقدامات بیشتری برای کنترل خونریزی انجام می‌گردد.
عوامل مؤثر بر زمان لخته شدن
• مقدار فاکتور انعقاد: وجود فاکتورهای انعقادی در خون بسیار مهم است. کاهش مقدار فاکتورهای انعقاد می‌تواند زمان لخته شدن را طولانی کند.
• داروها: بعضی از داروها، مانند داروهای ضد انعقاد، می‌توانند زمان لخته شدن را افزایش دهند اما برخی دیگر، مانند ویتامین K آن را کوتاه می‌کنند.
• عملکرد کبد: کبد فاکتورهای انعقادی زیادی تولید می‌کند. بیماری یا آسیب کبدی می‌تواند بر زمان انعقاد اثر بگذارد و سبب افزایش زمان انعقاد شود.
• هموفیلی: اختلالات خونریزی دهنده ارثی مانند هموفیلی ناشی از کمبود فاکتورهای انعقادی خاص باعث طولانی شدن زمان لخته شدن می‌شوند.
• کمبود ویتامین K: ویتامین K برای لخته شدن خون ضروری است. کمبود آن می‌تواند بر زمان لخته شدن تأثیر بگذارد. مصرف ویتامین K می‌تواند زمان انعقاد را کاهش دهد.
• ژنتیک: فاکتورهای ژنتیکی می‌توانند بر زمان لخته شدن تأثیر بگذارند که در بیماری‌هایی همچون بیماری فون ویلبراند دیده شده که باعث افزایش زمان انعقاد می‌شود.
به صورت خلاصه، تست زمان انعقاد روش تشخیصی مهمی برای ارزیابی توانایی لخته شدن خون، تشخیص اختلالات خونریزی و بررسی تأثیر داروهای ضد انعقاد است. فاکتورهایی مانند مقدار فاکتورهای انعقادی، داروها، عملکرد کبد و ژنتیک می‌توانند به شدت روی نتایج این آزمایش تأثیر بگذارند. پزشکان برای اتخاذ تصمیمات درمانی آگاهانه باید نتیجه این آزمایش را به دقت تفسیر کنند.
منابع
Kratz A, Van Cott EM. Activated clotting time: methods and clinical applications. Point of Care. 2005 Jun 1;4(2): 90-4.
Zucker ML, Jobes C, Siegel M, Jobes D, LaDuca FM. Activated clotting time (ACT) testing: analysis of reproducibility. The Journal of ExtraCorporeal Technology. 1999 Sep 1;31(3): 130-4.
