شمارش کامل خون (CBC) یکی از رایج‌ترین و دقیق‌ترین آزمایش‌های خون است که اطلاعات زیادی در مورد سلامت کلی ارائه می‌دهد. این آزمایش ساده که معمولاً در طول معاینات روتین یا هنگام بررسی علائم بیماری تجویز می‌شود، می‌تواند بیماری‌های پنهانی مانند کم‌خونی، عفونت‌ها و حتی بعضی از سرطان‌ها را تشخیص دهد.
چرا آزمایش CBC مهم است؟
خون داستانی از آنچه در بدن اتفاق می‌افتد، تعریف می‌کند. CBC سه بخش اصلی خون را بررسی می‌کند:
گلبول‌های قرمز خون (RBCs) که اکسیژن را در سراسر بدن منتقل می‌کنند.
گلبول‌های سفید خون (WBCs) که با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند.
پلاکت‌ها که به لخته شدن خون کمک می‌کنند.
حتی تغییر اندک مقدار این‌ها می‌تواند قبل از بروز علائم، بیماری‌های مهم را نشان دهد.
اندازه‌گیری‌های مهم در آزمایش CBC
1. مارکرهای گلبول قرمز
هموگلوبین (Hb): مقدار پایینش می‌تواند نشان‌دهنده کم‌خونی باشد.
هماتوکریت (Hct): نسبت گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد.
MCV/MCH/MCHC: اندازه و محتوای هموگلوبین گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهد.
معنی نتایج غیرطبیعی
گلبول‌های قرمز پایین → کم‌خونی احتمالی، کمبودهای تغذیه‌ای
گلبول‌های قرمز بالا → می‌تواند نشان‌دهنده کم‌آبی یا بیماری ریوی باشد.
2. تعداد گلبول‌های سفید خون
کل گلبول‌های سفید خون: مقدار بالای آن می‌تواند نشان‌دهنده عفونت یا التهاب باشد.
شمارش افتراقی: انواع گلبول‌های سفید خون (نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها و غیره) را بررسی می‌کند.
معنی نتایج غیرطبیعی
گلبول‌های سفید بالا → عفونت احتمالی یا اختلال ایمنی
گلبول‌های سفید پایین → ممکن است نشان‌دهنده مشکلات مغز استخوان باشد.
3. تعداد پلاکت‌ها
محدوده طبیعی: 150000 تا 450000 پلاکت در هر میکرولیتر
معنی نتایج غیرطبیعی
تعداد بالا → خطر لخته شدن خون
تعداد کم → خطر خونریزی بیش از حد
چه زمانی باید آزمایش CBC انجام دهید؟
در صورت تجربه موارد زیر:
- خستگی یا ضعف بی‌دلیل
- عفونت‌های مکرر
- کبودی یا خونریزی آسان
- پوست رنگ‌پریده یا تنگی نفس
- به عنوان بخشی از معاینه سالانه
تفسیر نتایج CBC
آزمایشگاه‌ها محدوده های «طبیعی» مارکرها را در جواب آزمایش می‌نویسند اما مقدار بهینه می‌تواند بر اساس سن، جنس و وضعیت سلامتی متفاوت باشد. مثلاً:
- هموگلوبین 11.5 گرم در دسی‌لیتر شاید «طبیعی» باشد اما می‌تواند نشان دهنده کمبود آهن در یک زن جوان و فعال باشد.
- تعداد WBC در محدوده مرزی، حتی اگر از نظر علمی در محدوده خوب باشد، نیاز به بررسی بیشتر دارد.
- همیشه نتایج را با توجه به علائم و سابقه بیماری با پزشک بررسی کنید.
آنچه آزمایش خون فراتر از انتظار فاش می‌کند.
آزمایش خون در درجه اول یک روش غربالگری است، اما الگوهای غیرطبیعی CBC می‌توانند موارد زیر را نشان دهند:
- کمبود ویتامین (B12، فولات، آهن)
- اختلالات مغز استخوان
- التهاب مزمن
- علائم اولیه سرطان خون
نتیجه‌گیری
CBC مانند ویترینی از سلامتی است و تنها با دادن یک نمونه خون، اطلاعات مهمی را مشخص می‌کند. در آزمایشگاه پاتوبیولوژی بصیر اصفهان، ما از دستگاه‌های پیشرفته برای ارائه نتایج دقیق آزمایشات استفاده می‌کنیم. حتی نیاز به حضور فیزیکی برای آزمایش دادن نیست تنها با یک تماس می‌توانید درخواست نمونه‌گیری در منزل دهید.
منابع
Abbas AB, Aldomaini A, Al-Qadri AA, Algorbani ZA, Aljamali S, Alsiri S, Alghorbani K, Abo Osba’a S. Determine Complete Blood Count Reference Values Among Healthy Adult Populations. Journal of Blood Medicine. 2024 Dec 31:513-22.
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/complete-blood-count/about/pac-20384919
https://www.nhlbi.nih.gov/health/blood-tests
