رینیت آلرژیک (AR) که معمولاً با نام تب یونجه شناخته می‌شود، روی کیفیت زندگی و عملکرد روزانه بسیاری از افراد تأثیر می‌گذارد و معمولاً در فصل بهار شایع است. AR با علائمی همچون گرفتگی بینی، خارش و آبریزش چشم‌ها، عطسه و آبریزش بینی مشخص می‌شود که ناشی از پاسخ ایمنی بدن به آلرژن‌های موجود در هوا مانند گرده، گردوغبار یا شوره حیوانات است. پیچیدگی AR ناشی از واکنش‌های آلرژیک بلافاصله و با تأخیر در مخاط بینی است که توسط سلول‌های ایمنی و واسطه‌های مختلفی مانند هیستامین‌ها، لکوترین، سیتوکین‌ها و پروستاگلاندین‌ها به راه می‌افتد.
گرفتگی بینی، یکی از علائم مهم AR است که به‌شدت بر کیفیت خواب و در نتیجه بهره‌وری و خلق‌وخوی انسان در طول روز تأثیر می‌گذارد. بیش از ۸۰ ٪ از افراد مبتلا به AR اختلالات خواب را به دلیل گرفتگی بینی گزارش می‌کنند که حدود یک‌چهارم آنها دچار وقفه در خواب می‌شوند. این علامت، علاوه بر تأثیر شدید بر فعالیت‌های روزانه، در برخی موارد AR را به‌عنوان یک بیماری با بیشترین تأثیر منفی بر کیفیت زندگی نسبت به بیماری‌های مزمن مانند دیابت تیپ ۲ و فشارخون جلوه می‌دهد.
پاتوفیزیولوژی AR شامل پاسخ ایمنی اغراق‌آمیز به مواد بی‌ضرر است که باعث بروز علائم فوق می‌شود. داروها نقاط مختلفی را در این پاسخ ایمنی هدف قرار می‌دهند تا علائم را کاهش دهند، مثلاً آنتاگونیست‌های گیرنده لکوترین (LTRAs) واسطه‌های التهابی مهم درگیر در گرفتگی بینی را و آنتی‌هیستامین‌های خوراکی و افشانه‌ای عملکرد هیستامین‌ها را که مسئول بسیاری از علائم حاد آلرژی هستند، مهار می‌کنند. کورتیکواستروئیدهای داخل بینی (INS) یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای AR هستند که با کاهش نفوذ سلول‌های التهابی به مخاط بینی و سرکوب انتشار واسطه‌های التهابی، واکنش‌های فاز اولیه و تأخیری را برطرف می‌کنند.
رینیت آلرژیک موضعی (LAR) بیماری دیگری است که شبیه به AR است؛ اما با یک پاسخ آلرژیک موضعی در مخاط بینی بدون آتوپی (استعداد نسبت به توسعه نوع خاصی از افزایش واکنش حساسیت آلرژیک می‌باشد – ویکی‌پدیا.) سیستمیک مشخص می‌شود؛ یعنی بیماران مبتلا به LAR در آزمایش‌های پوستی یا خونی IgE منفی خواهند داشت اما IgE موضعی در مخاط بینی تولید می‌شود و به چالش‌های حساسیت‌زای بینی واکنش نشان می‌دهد. علائم و روش تشخیصی برای LAR مشابه علائم AR است که نمایانگر ضرورت گرفتن شرح‌حال کامل بیمار، معاینه فیزیکی و احتمالاً ایمونوتراپی آلرژن به‌عنوان یک گزینه درمانی است.
تشخیص AR معمولاً شامل شرح‌حال دقیق بیمار و معاینه فیزیکی برای شناسایی علائم کلاسیک و ارزیابی بیماری‌های مرتبط مانند آسم یا ملتحمه است. برای شناسایی آلرژن‌های مسبب ایجاد علائم، تست پوستی یا تست‌های IgE خاص انجام می‌شود. هدف اولیه در درمان AR تسکین علائم است که می‌تواند با ترکیبی از اقدامات اجتنابی، دارویی (آنتی‌هیستامین‌های خوراکی، کورتیکواستروئیدهای داخل بینی و LTRAs) و ایمونوتراپی آلرژن به دست آید. کورتیکواستروئیدهای داخل بینی به دلیل اثربخشی در کنترل پاسخ آلرژیک در مرحله آخر قابل‌توجه هستند و به‌خوبی التهاب و علائم مرتبط با بینی را کاهش می‌دهند.
دانستن ماهیت پیچیده AR و تأثیر عمیق آن بر زندگی افراد، بر اهمیت تشخیص دقیق، مدیریت مؤثر و روش‌های درمانی شخصی‌سازی شده برای بهبود کیفیت کلی زندگی افراد مبتلا تأکید می‌کند.
منابع
Bjermer, L., Westman, M., Holmström, M. et al. The complex pathophysiology of allergic rhinitis: scientific rationale for the development of an alternative treatment option. Allergy Asthma Clin Immunol 15, 24 (2019). https://doi.org/10.1186/s13223-018-0314-1
Small, P., Keith, P.K. & Kim, H. Allergic rhinitis. Allergy Asthma Clin Immunol 14 (Suppl 2), 51 (2018). https://doi.org/10.1186/s13223-018-0280-7
