زونا که با نام هرپس زوستر نیز شناخته می‌شود، نوعی عفونت ویروسی است که توسط ویروس واریسلا زوستر، یا همان ویروس مسببِ آبله‌مرغان، ایجاد می‌شود. پس از بهبودی بیمار از آبله‌مرغان، ویروس در بافت عصبی نزدیک به نخاع و مغز به‌صورت نهفته باقی می‌ماند و سال‌ها بعد، می‌تواند دوباره به شکل زونا فعال شود.
اپیدمیولوژی و فاکتورهای خطر
زونا بیشتر افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف را درگیر می‌کند؛ اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن افزایش می‌یابد، مخصوصاً پس از ۵۰ سالگی. همچنین، کسانی که قبل از یک‌سالگی به آبله‌مرغان مبتلا شده‌اند نیز می‌توانند در خطر بیشتری باشند. استرس، نقص ایمنی و ضربه فیزیکی می‌تواند باعث فعال‌شدن مجدد این ویروس شود.
علائم و روند بیماری
شروع زونا معمولاً با درد، سوزن‌سوزن‌شدن یا احساس سوزش ناحیه خاصی در یک طرف بدن مشخص می‌شود. بعد از یک تا پنج‌روز، راش‌های قرمزرنگ ظاهر که به‌زودی به تاول‌های پر از مایع شبیه آبله‌مرغان تبدیل می‌شود. راش‌ها معمولاً سمت چپ یا راست نیم‌تنه یا صورت به شکل نواری می‌پیچند که با نام توزیع پوستی شناخته می‌شود.
درد در زونا می‌تواند شدید و ناتوان‌کننده باشد. این درد که نورالژی پس از هرپس (PHN) نامیده می‌شود، می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از بهبودی راش‌ها باقی بماند. علائم دیگر می‌توانند شامل تب، سردرد، خستگی و حساسیت به نور باشند.
تشخیص و درمان
زونا معمولاً بر اساس الگوی مشخص علائم و ظاهر راش‌ها تشخیص داده می‌شود. تأیید آن می‌تواند با تست‌های آزمایشگاهی همچون PCR یا رنگ‌آمیزی مستقیم آنتی‌بادی فلورسنت برای تشخیص وجود VZV در ضایعات پوستی انجام شود.
درمان فوری با داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر اگر طی ۷۲ ساعت پس از ظهور راش شروع شود، می‌تواند به کاهش شدت و طول مدت علائم کمک کند. کنترل درد بسیار مهم است و می‌تواند با مسکن‌های بدون نسخه، داروهای بی‌حس‌کننده، استروئیدها و داروهای ضدتشنج انجام شود.
جلوگیری
مؤثرترین راه کاهش خطر ابتلا به زونا، واکسیناسیون است. واکسن نوترکیب زوستر (شینگریکس) برای بزرگسالان پنجاه‌ساله و بالاتر توصیه می‌شود، صرف‌نظر از اینکه به‌خاطر دارند آبله‌مرغان گرفته‌اند یا نه زیرا بیش از ۹۹ درصد از آمریکایی‌های بالای چهل سال در معرض ویروس واریسلا زوستر قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، این واکسن به افرادی که در چهل‌سالگی یا کمتر هستند و بیماری یا سبک زندگی خاصی دارند که خطر ابتلا به زونا شدید یا عوارض آن را افزایش می‌دهد، نیز توصیه می‌شود.
زونا می‌تواند یک بیماری دردناک و ناتوان‌کننده باشد، مخصوصاً در افراد مسن، اما پیشرفت‌ها در درمان و پیشگیری، به‌ویژه واکسیناسیون، آن را به یک بیماری قابل‌کنترل تبدیل کرده است. مداخله زودهنگام با داروهای ضدویروسی و کنترل درد، بهترین راه‌حل کاهش شدت و جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت مانند PHN است.
منابع
https://www.cdc.gov/shingles/index.html
https://www.cdc.gov/shingles/about/symptoms.html
https://www.cdc.gov/shingles/vaccination.html
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/shingles/symptoms-causes/syc-20353054
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/shingles/diagnosis-treatment/drc-20353060https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/postherpetic-neuralgia/symptoms-causes/syc-20376588
