سرطان ریه؛ از مراحل مختلف بیماری تا درمان

سرطان ریه یکی از شایع‌ترین نوع‌های سرطان است که ممکن است در افرادی که سابقه مصرف تنباکو دارند، بیشتر دیده شود. درمان سرطان ریه بستگی به نوع و مرحله بیماری دارد و شامل جراحی، شیمی درمانی، ترکیبی از جراحی و شیمی درمانی، رادیوتراپی، درمان هدفمند و درمان پالیاتیو است.

انواع

در اکثر موارد سرطان ریه از سلول‌های دیواره برونش‌ها و برونشیول‌ها که اجازه گردش و عبور هوا در ریه را می‌دهند٬ ایجاد می‌شود. سرطان ریه به دو نوع کلی تقسیم می‌شود:

1. سرطان ریه سلول‌های کوچک (SCLC): سرطان سلول‌های کوچک ریه حدود 15 تا 20 درصد از سرطان‌های ریه را شامل می‌شود. سرعت پیشروی سرطان در این نوع بالا است و معمولا وقتی بیمار متوجه علائم سرطان ریه می‌شود که کل بدن با این بیماری درگیر شده‌باشد. درمان این نوع سرطان ریه بسیار مشکل و زمان‌بر است و علت آن سیگار کشیدن و مصرف مکرر دخانیات است.
2. سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC): سرطان ریه سلول‌های غیر کوچک در زنان و افراد غیر سیگاری کمی بیشتر است. علت اصلی این نوع از سرطان ریه مربوط به آزبست و گرد و غبار است. البته علت سرطان ریه می‌تواند مربوط به بیماری یا فیبروز ریوی نیز باشد.
3. سایر سرطان ها در ریه : گاهی اوقات تومور‌هایی در ریه‌ها دیده می‌شوند که ممکن است علائم سرطان ریه در فرد به وجود بیاورند. این تومور‌ها، سلول‌هایی از تومور‌های سرطانی دیگری هستند که در ریه گسترش یافته و علائم را در فرد بروز می‌دهند. تومورهای ریه می توانند بسیار بزرگ شوند قبل از اینکه شخص متوجه علائم شود. علائم اولیه مانند سرماخوردگی یا سایر بیماری‌های رایج است، بنابراین اکثر مردم فوراً به دنبال مراقبت پزشکی نیستند.

مراحل سرطان ریه

مرحله بندی سرطان برای تعیین میزان گسترش سرطان و راهنمایی برای درمان کمک می کند.

سرطان ریه با سلول غیر کوچک (NSCLC) دارای چهار مرحله اصلی است:

مرحله 1: سرطان در ریه یافت می‌شود، اما به خارج از ریه گسترش نمی‌یابد.

مرحله 2: سرطان در ریه و غدد لنفاوی مجاور مشاهده می‌شود.

مرحله 3: سرطان در ریه و غدد لنفاوی قسمت‌های میانی قفسه سینه وجود دارد.

مرحله 3A: سرطان در غدد لنفاوی مشاهده می شود، اما فقط در همان طرف قفسه سینه که اولین بار سرطان در آن شروع به رشد کرده است.

مرحله 3B: سرطان به غدد لنفاوی در طرف مقابل قفسه سینه یا به گره‌های لنفاوی بالاتر از سطح استخوان ترقوه گسترش یافته است.

مرحله 4: سرطان در هر دو ریه، ناحیه اطراف ریه و یا در اندام‌های دوردست گسترش یافته است.

سرطان ریه با سلول کوچک (SCLC) دو مرحله اصلی دارد.

مرحله محدود:سرطان فقط در یک ریه یا غدد لنفاوی مجاور در همان طرف سینه مشاهده می‌شود.

مرحله گسترده:این مرحله که به معنی گسترش سرطان است ممکن است به اشکال زیر مشاهده شود:

• در طول یک ریه
• گسترش به ریه مقابل
• گسترش به غدد لنفاوی در طرف مقابل
• گسترش به مایع اطراف ریه
• گسترش به مغز استخوان
• گسترش به اندام‌های دوردست

علائم

علائم سرطان ریه شامل سرفه مزمن، خلط با خون، درد در قفسه سینه، تنگی نفس، کاهش وزن و خستگی غیرمعمول هستند. 

• سرفه‌های طولانی: سرفه‌ای که ادامه می‌یابد و تشدید می‌شود به طور خاص نشانه علائم سرطان ریه نیست، اما باید آن را یک زنگ خطر دانست. درصورتی سرفه‌ها در شب و صبح هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شوند٬ می‌توانند جزو علائم سرطان ریه به حساب بیایند. اگر شخص بیماری را در مراحل اولیه تشخیص دهد پزشک با دارو‌ها می‌تواند شدت سرطان ریه را کاهش دهد و درمان سرطان ریه سریع‌تر انجام می‌شود.
• سرفه همراه با خون: این نوع سرفه‌ها جزو علائم سرطان ریه می‌باشند. اگر این علامت نادیده گرفته شود بیماری ممکن است سریع پیشرفت کند. اگر شما سایر علائم سرطان ریه را داشتید باید حتما این موضوع را به پزشک خود بگویید.

• درد قفسه سینه:  درد در قفسه سینه یکی دیگر از علائم سرطان ریه است که هنگام سرفه یا نفس عمیق بیشتر می‌شود. زمانی که تشخیص داده شد علت درد قفسه سینه سرطان ریه است شما باید سیگار و عواملی که سبب ابتلا به سرطان ریه می‌شوند را برطرف کنید و تا حد امکان کاهش دهید.
• دشواری در تنفس: در صورت وجود مشکلات قلبی و عروقی، تنگی نفس یا خس خس سینه ممکن است جزو علائم سرطان ریه باشند. اگرچه این علائم تنفسی نسبتا رایج هستند. اما اگر این علائم در فردی سیگاری یا فردی که سال ها پیش سیگار را ترک کرده است، مشاهده شوند باید بدون معطلی شخص به پزشک مراجعه کند. 
• ضعف و خستگی
• کاهش اشتها و کاهش وزن

با گسترش سرطان، علائم دیگری بسته به محل تومور بروز می‌کنند. به عنوان مثال در صورت وجود تومور در اندام‌های زیر علائم متفاوتی مشاهده می‌شوند که عبارتند از:

گره‌های لنفاوی: لمس توده، به خصوص در گردن

استخوان ها: درد استخوان، بخصوص در ناحیه پشت  دنده ها یا نشیمنگا

مغز یا ستون فقرات: سردرد، سرگیجه٬ تهوع و استفراغ، آشفتگی ذهنی، مشکلات حافظه و گفتار٬ مشکلات تعادلی در بدن و گاهی أوقات فلج چند قسمت یا یک طرف بدن

کبد: زردی پوست و چشم

تومورهای قسمت‌های فوقانی ریه‌ها می توانند روی اعصاب صورت تأثیر بگذارند و منجر به افتادگی یک پلک، مردمک کوچک یا عدم تعریق در یک طرف صورت شود که این علائم را سندرم هورنر می‌نامند.

سرطان ریه گاهی ماده ای شبیه به هورمون‌ها تولید می‌کند و باعث ایجاد طیف گسترده ای از علائم به نام سندرم پارانئوپلاستیک می‌شود که شامل موارد زیر است:

• ضعف عضلانی
• حالت تهوع
• استفراغ
• احتباس مایعات
• افزایش فشار خون
• افزایش قند خون
• گیجی
• تشنج
• کما

عوامل ایجاد کننده سرطان ریه

• مصرف سیگار: مصرف سیگار یکی از عوامل اصلی بروز سرطان ریه است. مصرف سیگار باعث تحریک و خشک شدن لایه‌های داخلی ریه و افزایش تولید مواد شیمیایی مضر در بدن می‌شود که می‌تواند باعث بروز سرطان ریه شود.
• آلودگی هوا: تعرض به آلودگی هوا و مواد شیمیایی محیطی نظیر دود صنعتی، گازهای خروجی خودرو و سوخت‌های فسیلی نیز از عوامل مستعد کننده سرطان ریه هستند.
• پیشینه‌ی خانوادگی: در برخی موارد، وجود تاریخچه خانوادگی از سرطان ریه نیز ممکن است عامل مستعد کننده باشد.
• عوامل شغلی: تعرض به مواد شیمیایی در محل کار، نظیر آزبست، نیتروزامین‌ها و کرومات‌ها نیز می‌تواند باعث بروز سرطان ریه شود.

• مواد شیمیایی دیگری که می‌توانند باعث ایجاد سرطان ریه شوند عبارتند از:
  • آرسنیک
  • کادمیوم
  • کروم
  • نیکل
  • برخی از فرآورده های نفتی
  • اورانیوم

•  عوامل محیطی: تعرض به پرتوهای مضر نظیر پرتو X و گاما نیز می‌تواند باعث بروز سرطان ریه شود.
•  سن: با پیشرفت سن، خطر بروز سرطان ریه نیز افزایش می‌یابد.
• ابتلا به بیماری‌های ریوی

تشخیص

تشخیص سرطان ریه ممکن است به دلیل عدم وجود علائم در دوران اولیه بسیار دشوار باشد. اما با انجام تست‌های تشخیصی زیر، می‌توان سرطان ریه را شناسایی کرد:

• آزمایش خون: با انجام آزمایش خون، می‌توان در صورت وجود سرطان، نشانگرهای مربوط به آن را شناسایی کرد.

• آزمایش بیماری تنفسی: با انجام آزمایش بیماری تنفسی، می‌توان علائم بیماری را شناسایی کرد.
• انجام CT اسکن و MRI: با این روش می‌توان تصاویر دقیقی از ریه و وضعیت آن را به دست آورد.
• برونشوسکوپی: با انجام برونشوسکوپی،یک لوله از گلو به درون ریه‌ها منتقل شده که می‌توان نمونه‌های بافت را از داخل ریه برداشت و برای تشخیص سرطان مورد بررسی قرار داد.
• بیوپسی: با انجام بیوپسی، می‌توان نمونه‌های بافت را از داخل ریه برداشت و برای تشخیص سرطان مورد بررسی قرار داد.
• PET scan:  با انجامPET scan، می‌توان مناطقی را که سرطان در آن‌ها وجود دارد را شناسایی کرد.

درمان

درمان سرطان ریه بستگی به نوع و مرحله بیماری دارد. در ادامه، راه های درمان سرطان ریه را بررسی می کنیم:

• جراحی: در صورتی که سرطان ریه در مرحله اول یا دوم باشد و به منطقه اطراف ریه گسترش نیافته باشد، جراحی می‌تواند گزینه درمانی مناسب باشد. در این روش، بخشی از ریه که شامل سرطان است، برای شناسایی و برداشتن نمونه بافت، یا حتی برای برداشتن کل ریه، برداشته می‌شود.
• شیمی درمانی: در صورتی که سرطان در مرحله پیشرفته‌تر باشد و به مناطق اطراف ریه گسترش یافته باشد، شیمی درمانی ممکن است به عنوان گزینه درمانی انتخاب شود. در این روش، داروهای خاصی به بیمار تجویز می‌شود که به سلول‌های سرطانی آسیب می رساند.
• ترکیبی از جراحی و شیمی درمانی: در برخی موارد، جراحی و شیمی درمانی به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند تا بهترین نتیجه در درمان سرطان ریه به دست آید.
• رادیوتراپی: در این روش، از پرتو‌های قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. رادیوتراپی ممکن است به تنهایی یا به همراه شیمی درمانی استفاده شود.
• درمان هدفمند: این روش در مورد سرطان ریه با متاستاز استفاده می‌شود. در این روش، داروهای خاصی به بیمار تجویز می‌شود که به سلول‌های سرطانی خاص آسیب می‌رسانند.
• درمان پالیاتیو: در صورتی که سرطان ریه در مرحله پیشرفته‌تر باشد و امکان درمان کامل وجود نداشته باشد، درمان پالیاتیو به عنوان گزینه درمانی انتخاب می‌شود. در این روش، هدف کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

با توجه به نوع و مرحله سرطان ریه، پزشک معالج شما می تواند به شما راه های درمانی مناسب را توصیه کند.