نسبت لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) به کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) مارکر مهمی در ارزیابی سلامت قلب و عروق است. LDL که معمولا با نام کلسترول بد شناخته می شود، کلسترول را به بافت ها منتقل می کند و به صورت بالقوه موجب تجمع پلاک در شریان ها می شود. در مقابل، HDL که به کلسترول «خوب» معروف است، کلسترول را برای دفع از شریان‌ها به کبد می‌برد. تعادل بین این لیپوپروتئین ها که با نسبت LDL/HDL شناخته می شود، اطلاعاتی در مورد خطر ابتلا به بیماری های قلبی در فرد ارائه می دهد.
آشنایی با نسبت LDL/HDL
نسبت LDL/HDL با تقسیم میزان کلسترول LDL بر مقدار کلسترول HDL محاسبه می شود. مثلاً اگر مقدار LDL فردی 130 میلی گرم در دسی لیتر و مقدار HDL پنجاه میلی گرم در دسی لیتر باشد، این نسبت 2.6 خواهد بود. به طور کلی، نسبت کمتر با کاهش خطر حوادث قلبی عروقی همراه است، اما نسبت بالاتر نمایانگر افزایش خطر است.
اهمیت بالینی نسبت LDL/HDL
تحقیقات نشان می‌دهند که نسبت LDL/HDL نسبت به مقادیر مجزای LDL یا HDL، پیشگوهای دقیق تری برای بیماری عروق کرونر (CAD) است. یک مطالعه که در BMC Cardiovascular Disorders منتشر شده نشان داد که افرادی که نسبت LDL/HDL بالای 2.5 دارند در مقایسه با افرادی که نسبت کمتری از این آستانه دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی هستند.
عوارض نسبت LDL/HDL بالا
نسبت LDL/HDL بالا نمایانگر عدم تعادل در کلسترول LDL است که می تواند موجب چند عارضه شود:
- آترواسکلروز: LDL اضافی می تواند کلسترول را روی دیواره شریان ها رسوب و پلاک هایی را تشکیل دهد که شریان ها را تنگ، سخت و جریان خون را مختل می کند.
- افزایش خطر حمله قلبی و سکته: پلاک تجمع یافته می تواند پاره و موجب لخته شدن خون شود که می‌تواند باعث حمله قلبی یا سکته گردد.
- بیماری شریان محیطی (PAD): کاهش جریان خون به اندام ها به دلیل تنگی عروق می تواند موجب درد و مشکلات حرکتی شود.
انجمن قلب آمریکا تاکید می کند که مقدار بالای کلسترول LDL خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد، اما مقدار بالای کلسترول HDL می تواند این خطر را کاهش دهد.
نتایج نسبت پایین LDL/HDL
نسبت پایین LDL/HDL معمولاً نمایانگر پروفایل لیپیدی سالم تر است:
• کاهش خطر قلبی عروقی: مقدار بالاتر HDL به حذف کلسترول اضافی کمک می کند و احتمال تشکیل پلاک را کاهش می دهد.
• محافظت در برابر بیماری های قلبی: افزایش مقدار HDL با کاهش خطر بیماری قلبی و سکته همراه است.
• اما مقدار بسیار بالای HDL (بیش از 60 میلی گرم در دسی لیتر) با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است که نشان می دهد HDL بیشتر همیشه بهتر نیست.
عوامل موثر بر نسبت LDL/HDL
چند فاکتور در سبک زندگی و ژنتیک می توانند بر نسبت LDL/HDL تأثیر بگذارند:
- رژیم غذایی: مصرف چربی های ترانس می تواند مقدار LDL را افزایش و مقدار HDL را کاهش دهد و بر این نسبت تأثیر منفی می گذارد.
- فعالیت بدنی: ورزش هوازی منظم می تواند مقدار LDL را کاهش و مقدار HDL را افزایش دهد و نسبت را بهبود بخشد.
- استعمال دخانیات: مصرف دخانیات با مقدار پایین HDL مرتبط است و بر این نسبت تأثیر منفی می گذارد.
- ژنتیک: ارث می تواند بر متابولیسم کلسترول و مقدار LDL و HDL تأثیر بگذارد.
روش‌های کنترل
برای حفظ یا دستیابی به نسبت مطلوب LDL/HDL، روش های زیر را در نظر بگیرید:
- اصلاح رژیم غذایی: مصرف چربی های غیراشباع موجود در ماهی، آجیل و روغن زیتون را افزایش دهید و چربی های اشباع و ترانس را کاهش دهید.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی متوسط تا شدید برای افزایش مقدار HDL و کاهش LDL داشته باشید.
- ترک سیگار: ترک سیگار می تواند مقدار HDL و سلامت کلی قلب و عروق را بهبود بخشد.
- داروها: استاتین ها و سایر داروهای کاهنده چربی می‌توانند برایکنترل مقدار بالای LDL تجویز شوند.
نتیجه گیری
نسبت LDL/HDL مارکر مهمی برای ارزیابی خطر قلبی عروقی است. نسبت بالاتر نمایانگر افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی است، اما نسبت کمتر نشان دهنده اثر محافظتی است. بررسی این نسبت، همراه با اصلاح سبک زندگی و مداخلات پزشکی مناسب، می‌تواند خطر بروز حوادث قلبی عروقی را به شدت کاهش دهد.
منابع
Sun T, Chen M, Shen H, PingYin, Fan L, Chen X, Wu J, Xu Z, Zhang J. Predictive value of LDL/HDL ratio in coronary atherosclerotic heart disease. BMC Cardiovasc Disord. 2022 Jun 17;22(1):273. doi: 10.1186/s12872-022-02706-6. PMID: 35715736; PMCID: PMC9206383.
https://www.heart.org/en/health-topics/cholesterol/hdl-good-ldl-bad-cholesterol-and-triglycerides
