چربی‌ها یا لیپیدهای خون، مولکول‌های ضروری در بدن هستند، مانند کلسترول و تری‌گلیسیرید. این مولکول‌ها برای عملکردهای فیزیولوژیکی مختلف ضروری هستند؛ اما عدم تعادل در این چربی‌ها می‌تواند موجب بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی شود.
انواع چربی خون
- کلسترول
لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): که اغلب به آن کلسترول «بد» می‌گویند، مقدار بالای LDL می‌تواند موجب تجمع پلاک در شریان‌ها شود و خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): که با عنوان کلسترول «خوب» شناخته می‌شود، به انتقال کلسترول از شریان‌ها به کبد برای دفع کمک می‌کند و اثری محافظتی در برابر بیماری قلبی دارد.
- تری‌گلیسیرید
این‌ها رایج‌ترین نوع چربی در بدن هستند که انرژی اضافی را از رژیم غذایی ذخیره می‌کنند. مقدار بالای تری‌گلیسیرید می‌تواند به سخت شدن شریان‌ها یا ضخیم شدن دیواره شریان‌ها (آترواسکلروز) کمک کند که خطر سکته مغزی، حمله قلبی و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
روش‌های تشخیص
مقدار چربی خون در درجه اول از یک پانل چربی که نوعی آزمایش خون است، اندازه‌گیری می‌شود:
- کلسترول تام
- کلسترول LDL
- کلسترول HDL
- تری‌گلیسیرید
به‌طور سنتی، توصیه می‌شود ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام این آزمایش برای اطمینان از دقت، ناشتا باشید؛ اما دستورالعمل‌های جدید می‌گویند که پروفایل‌های چربی غیرناشتا می‌تواند در بسیاری از موقعیت‌ها مناسب باشد، زیرا نمونه‌های غیرناشتا می‌توانند بهتر نمایانگر مقدار چربی نمونه‌های معمولی باشند.
آزمایش‌های پیشرفته لیپید، مانند اندازه‌گیری آپولیپوپروتئین B (apoB) و لیپوپروتئین a [Lp(a)]، اطلاعات بیشتری در مورد خطرات عوارض قلبی‌عروقی ارائه می‌دهند. مثلاً مقدار Lp(a) با افزایش خطر قلبی‌عروقی مرتبط است.
مدیریت و درمان
مدیریت مقدار چربی خون شامل اصلاح سبک زندگی و در صورت لزوم مداخلات دارویی است:
اصلاح سبک زندگی
رژیم غذایی: اتخاذ یک رژیم غذایی سالم برای قلب، مانند رژیم مدیترانه‌ای یا DASH (روش‌های غذایی برای توقف فشارخون)، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی پروفایل چربی را بهبود بخشد. این رژیم‌ها بر مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم و درعین‌حال محدود کردن چربی‌های اشباع و ترانس تأکید دارند.
ورزش: انجام ورزش‌های هوازی منظم، مانند پیاده‌روی سریع یا دوچرخه‌سواری، حداقل به مدت ۱۵۰ دقیقه در هفته، می‌تواند به کاهش کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید و افزایش کلسترول HDL کمک کند.
مدیریت وزن: داشتن وزن سالم و حفظ آن می‌تواند تأثیر مثبتی بر مقدار لیپیدها داشته باشد و خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی را کاهش دهد.
مصرف الکل و تنباکو: محدود کردن مصرف الکل و پرهیز از مصرف تنباکو ضروری است، زیرا هر دو می‌توانند بر مقدار چربی تأثیر منفی بگذارند.
درمان‌های دارویی
استاتین‌ها: این داروها سنتز کلسترول را در کبد مهار می‌کنند و به‌طور مؤثر کلسترول LDL و بیماری‌های قلبی‌عروقی را کاهش می‌دهند.
Ezetimibe: این دارو جذب کلسترول را در روده کاهش می‌دهد و می‌تواند به‌تنهایی یا همراه با استاتین‌ها تجویز شود.
مهارکننده‌های PCSK9: این داروهای تزریقی به‌طور قابل‌توجهی کلسترول LDL را با افزایش کلیرانس آن از جریان خون کاهش می‌دهند.
فیبرات‌ها: در درجه اول برای کاهش مقدار تری‌گلیسیرید و به میزان کمتری برای افزایش کلسترول HDL تجویز می‌شود.
مکمل‌های اسید چرب امگا ۳: دوزهای بالا می‌تواند به‌طور مؤثر سطح تری‌گلیسیرید را کاهش دهد.
بررسی منظم و همکاری با پزشکان برای مدیریت مؤثر مقدار چربی خون ضروری است. تشخیص زودهنگام و درمان مداوم می‌تواند از عوارضی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و آسیب کلیه جلوگیری کند.
منابع
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/diagnosis-treatment/drc-20350806
- https://www.wsj.com/health/wellness/blood-tests-heart-disease-20d4d2f0
- https://www.investors.com/news/technology/merck-stock-novartis-stock-cholesterol-treatment/
