تیروئید چیست؟
تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل در گردن است که از دو لوب تشکیل شده‌است. وزن آن حدود بیست و پنج گرم و اندازه آن در مردان بزرگتر است. اندازه تیروئید در زنان، در دوران قاعدگی و حاملگی افزایش می‌یابد. این غده هورمون‌های T3 ، T4 ، TSH و کلسی‌تونین را ترشح می‌کند که این هورمون‌ها معمولا رشد و متابولیسم بدن را کنترل می‌کند.
علائم پرکاری
از این جهت که پرکاری تیروئید با افزایش هورمون‌های مترشحه از آن و افزایش متابولیسم بدن همراه است ممکن است علائم آن با استرس و اضطراب اشتباه گرفته شوند. به طور کلی علائم پرکاری تیروئید شامل موارد زیر هستند:
- کاهش وزن (ناخواسته)
- افزایش ضربان قلب
- تپش قلب
- تحریک پذیری و پرخاشگری
- افزایش اشتها
- تعریق زیاد
- لرزش (خفیف)
- خستگی و ضعف عضلانی
- مشکلات خواب
علاوه بر این علائم، در زنان ممکن است باعث اختلال چرخه قائدگی، مشکلات باروری و زایمان زودرس شود.
علل پرکاری
علل پرکاری تیروئید را می‌توان در موارد زیر تعریف کرد:
- ندول تیروئید که به معنای رشد غیر عادی سلول‌ها در این غده است. این سلول‌ها تشکیل گره‌هایی را می‌دهند که مانند سلول‌های سرطانی عمل کرده و فرآیندها را به صورت تشدید شده انجام می‌دهند اما خوده این گره‌ها معمولا سرطانی نمی‌شوند.
- بیماری گریوز علت دیگر پرکاری تیروئید است. گریوز یک بیماری خودایمنی است که در آن سلول‌های غده تیروئید مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار می‌گیرد. در اثر این حمله غده تیروئید برای جبران سلول‌های از دست رفته میزان تولید و ترشح هورمون های خودش را افزایش می‌دهد. این بیماری معمولا به دلایل ژنتیکی ایجاد می‌شود اما عوامل محیطی نیز در ایجاد آن مؤثر هستند.
- علت دیگر پرکاری تیروئید تورم تیروئید یا تیروئیدیت است. این تورم می‌تواند به دلیل عفونت سیستمیک در بدن بوجود بیاید. تورم تیروئید همچنین پس از زایمان یا با مصرف برخی داروهای قبلی نیز رخ می‌دهد.
تشخیص
تشخیص پرکاری تیروئید را می‌تواند به چند دسته از روش‌ها انجام داد:
معاینه: معاینه تیروئید می‌تواند هم توسط شخص و هم توسط پزشک انجام شود. از طریق این لینک می‌توان شیوه معاینه تیروئید را مشاهده کرد.
آزمایش خون: با انجام آزمایش خون مقادیر تیروکسین و هورمون TSH را می‌توان اندازه گیری کرد. مقادیر زیاد تیروکسین و همچنین مقادیر کم یا عدم وجود هورمون TSH حاکی از پرکاری تیروئید می‌باشد.
سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) نیز ممکن است برای بررسی التهاب در بدن شما انجام شود. اگر علائم التهاب وجود داشته باشد، افزایش هورمون های تیروئید ناشی از تیروئیدیت (التهاب تیروئید) است.
اگر نیاز دارید که آزمایش خون بدهید برای بررسی غده تیروئید یا پزشک برای شما این آزمایش را تجویز کرده است می‌توانید با مراجعه به آزمایشگاه بصیر و انجام این تست از سلامت بدن خود مطمئن شوید. همچنین با تماس با شماره 03132212250 و یا 09105295782 می‌توانید قبل از مراجعه به آزمایشگاه مراحل پذیرش را به صورت غیر حضوری انجام دهید.
جذب یدرادیواکتیو: در این حالت از فرد خواسته می‌شود دوز کمی از ید رادیواکتیو که توسط غده تیروئید جذب می‌شود را مصرف کند درصورتی که میزان جذب ید توسط غده تیروئید بیش از مقدار طبیعی باشد به معنای پرکار بودن این غده است.
اسکن تیروئید: با تزریق یک ماده رادیواکتیو به داخل ورید و سپس اسکن غده تیروئید، میزان جذب و چگونگی تجمع ماده رادیواکتیو بررسی می‌شود.
سونوگرافی: با استفاده از امواج فراصوت با شدت بالا از غده تیروئید تصویربرداری شده و به پزشک امکان بررسی وجود و عدم وجود تدول در تیروئید داده می‌شود.
درمان
چندین روش درمانی برای بهبود تیروئید پرکار وجود دارد:
داروهای ضد تیروئید: این داروها با سرکوب تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌توانند علائم پرکاری تیروئید را کاهش دهند.
ید رادیواکتیو: مقداری ید رادیواکتیو مایع توسط فرد نوشیده می‌شود. زمانی که غده تیروئید ید را جذب می‌کند تحلیل رفته و در عرض چند ماه علائم پرکاری تیروئید کاهش می‌یابد.
داروهای مسدود کننده بتا: این داروها معمولا برای درمان فشار خون استفاده می‌شوند اما می‌توانند سبب کاهش علائم پرکاری تیروئید شوند اما اثری بر مقدار هورمون‌های تیروئیدی ندارند.
عمل جراحی: گاهی لازم است قسمتی تمام غده تیروئید فرد با عمل جراحی برداشته شود که در این صورت نیاز است از مکمل‌های هورمون تیروئید برای جلوگیری از کم کاری تیروئید استفاده شود.
از جمله بعضی عوارض درمان نشدن تیروئید پرکار به بیماری گریوز، افزایش و نامنظمی ضربان قلب، پوکی استخوان، اختلالات مربوط به باروری مثل سقط جنین، زایمان زودرس و … می‌توان اشاره کرد.
برای پیشگیری از بیماری هایپرتیروئیدیسم و عوارض عدم درمان آن حتما رژیم مناسب را که شامل مواد حاوی کلسیم و سدیم است، رعایت کنید و نسبت به چکاپ‌های منظم خود کوشا باشید. برای انجام آزمایش تیروئید می‌توانید به آزمایشگاه بصیر مراجعه کنید.
