الگوریتم خطر بدخیمی تخمدان (ROMA) یک روش تشخیصی مهم برای تشخیص زودهنگام و فالوآپ سرطان تخمدان می‌باشد که شامل استفاده از دو بیومارکر است: پروتئین اپیدیدیم انسانی 4 (HE4) و آنتی ژن سرطانی 125 (CA125)، همراه با وضعیت یائسگی بیمار برای ارزیابی خطر بدخیمی تخمدان.
HE4 و CA125 هر دو گلیکوپروتئین هستند اما در بیان و صحت به عنوان بیومارکر متفاوت هستند. HE4 در تومورهای تخمدان بیش از حد بیان می‌شود و اختصاصیت بیشتری نسبت به CA125 دارد که در بیماری‌های خوش خیم و شرایط فیزیولوژیکی مانند قاعدگی و بارداری نیز افزایش می‌یابد. مقدار HE4 کمتر تحت تأثیر بیماری‌های خوش خیم قرار می‌گیرد و آن را به یک مارکر قابل اعتمادتر برای سرطان تخمدان تبدیل می‌کند، مخصوصاً در بیماران مبتلا به اندومتریوز که در آن مقدار CA125 می‌تواند بالا باشد اما مقدار HE4 طبیعی است. تکنیک‌های اندازه‌گیری HE4از جمله الکتروکمی لومینسانس (ECLIA)، ایمونواسی میکروذرات کمی لومینسانس (CMIA)، در معاینات متداول ارزیابی شده‌اند. به دلیل تفاوت مقادیر میانگین گزارش شده در تکنیک‌های مختلف، مهم است که مقدار HE4 را بر اساس تکنیک خاص مورد استفاده تفسیر کنیم.
ROMA یک شاخص پیش بینی (PI) را براساس لگاریتم‌های طبیعی مقادیرHE4 و CA125 محاسبه می‌کند که برای تخمین درصد خطر ابتلا به سرطان تخمدان استفاده می‌شود. این الگوریتم بین زنان غیر یائسه و یائسه (به دلیل خطرات مختلف مقدماتی و مقدار بیومارکرهای مرتبط با این گروه‌ها) تمایز قائل می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که ROMA دارای دقت تشخیصی بالایی است و مقادیر ناحیه زیر منحنی (AUC) نشان‌دهنده اثربخشی آن در تشخیص بیماری‌های خوش‌خیم و بدخیم تخمدان است. در تحقیقات جدید برتری ROMA در دقت تشخیصی نسبت به HE4 یا CA125 به تنهایی، با توسعه مقادیر cutoff برای HE4، CA125 و ROMA برای بهینه سازی حساسیت و اختصاصیت، تأیید شده است.
کاربرد ROMA فراتر از تشخیص است و در فالوآپ بیماران مبتلا به سرطان تخمدان نقش دارد. پزشکان با ارزیابی مقادیر HE4 و CA125، می‌توانند پیشرفت یا عود بیماری را کنترل کنند. این امر مخصوصاً با توجه به سرعت بالای عود سرطان تخمدان و نیاز به روش‌های مانیتورینگ مؤثر برای مدیریت پیشگیرانه بیماری اهمیت دارد.
منابع
Dochez, V. , Caillon, H. , Vaucel, E. et al. Biomarkers and algorithms for diagnosis of ovarian cancer: CA125, HE4, RMI and ROMA, a review. J Ovarian Res 12, 28 (2019). https://doi.org/10.1186/s13048-019-0503-7
Terlikowska, K. M. , Dobrzycka, B. , Witkowska, A. M. et al. Preoperative HE4, CA125, and ROMA in the differential diagnosis of benign and malignant adnexal masses. J Ovarian Res 9, 43 (2016). https://doi.org/10.1186/s13048-016-0254-7
Suri, A. , Perumal, V. , Ammalli, P. et al. Diagnostic measures comparison for ovarian malignancy risk in Epithelial ovarian cancer patients: a meta-analysis. Sci Rep 11, 17308 (2021). https://doi.org/10.1038/s41598-021-96552-9
