ویتامین D برای داشتن استخوان‌های قوی، عملکرد خوب سیستم ایمنی و سلامت کلی ضروری است، اما تقریباً ۱ میلیارد نفر در سراسر جهان کمبود آن را دارند. این ویتامین که «ویتامین آفتاب» نامیده می‌شود، منحصر به فرد است زیرا پوست آن را با کمک نور خورشید تولید می‌کند. اما سبک زندگی مدرن در فضای بسته و استفاده از کرم ضد آفتاب، کمبود آن را به یک اپیدمی خاموش تبدیل کرده است. آزمایش خون ویتامین D می‌تواند نشان دهد که آیا به اندازه کافی ویتامین D دریافت می‌کنید یا به مکمل نیاز دارید.
چرا آزمایش ویتامین D بسیار مهم است؟
۱. فراتر از سلامت استخوان
ویتامین D به دلیل کمک به جذب کلسیم و جلوگیری از راشیتیسم (در کودکان) یا پوکی استخوان (در بزرگسالان) مشهور است، اما فواید دیگری هم دارد:
- تقویت سیستم ایمنی: مقدار کم آن با سرماخوردگی‌های مکرر و بیماری‌های خودایمنی مرتبط است.
- تنظیم خلق و خو: کمبود آن با افسردگی فصلی و خستگی مرتبط است.
- بهبود دهنده سلامت قلب: این ویتامین می‌تواند به تنظیم فشار خون و کاهش التهاب کمک کند.
۲. کمبود ویتامین D شایع است اما معمولاً نادیده گرفته می‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به کمبود ویتامین D تا زمانی که بیماری‌ها بروز نکنند، هیچ علامت واضحی ندارند. آزمایش تنها راه تشخیص زودهنگام کمبود ویتامین است.
۳. مکمل‌های شخصی‌سازی‌شده
آزمایش نشان می‌دهد که آیا به مکمل نیاز دارید یا خیر و در چه دوزی. ویتامین D بیش از حد نیز می‌تواند مضر باشد و بررسی آن ضروری است.
چه کسانی باید آزمایش دهند؟
اگر حتی یکی از موارد زیر را دارید، آزمایش ویتامین D را انجام دهید:
- زمان کمی را در فضای باز می‌گذرانید یا همیشه از کرم ضد آفتاب استفاده می‌کنید.
- پوستی تیره دارید (ملانین تولید ویتامین D را کاهش می‌دهد)
- بالای ۵۰ سال سن دارید (پوست در ساخت ویتامین D کارایی کمتری دارد)
- درد استخوان، ضعف عضلانی یا بیماری‌های مکرر را تجربه می‌کنید
- چاق هستید (ویتامین D در چربی ذخیره می‌شود و در دسترس بودن آن را کاهش می‌دهد)
- در عرض‌های جغرافیایی شمالی با نور خورشید محدود زندگی می‌کنید
تفسیر آزمایش آن
- نام: آزمایش خون ۲۵-هیدروکسی ویتامین دی [۲۵(OH)D] (استاندارد طلایی).
- محدوده نرمال: ۳۰-۵۰ نانوگرم در میلی‌لیتر (۷۵-۱۲۵ نانومول در لیتر) برای اکثر بزرگسالان.
- کمبود: کمتر از ۲۰ نانوگرم در میلی‌لیتر (کمتر از ۵۰ نانومول در لیتر).
علل کمبود آن
- محدودیت قرار گرفتن در معرض نور خورشید (مشاغل فضای بسته، آب و هوای شمالی)
- اختلالات تغذیه‌ای: تعدادی از غذاها به صورت طبیعی حاوی ویتامین D هستند (مثلاً ماهی چرب، زرده تخم مرغ).
- سوء جذب: بیماری‌هایی مانند بیماری کرون یا بیماری سلیاک جذب آن را کاهش می‌دهند.
- بیماری کلیه/کبد: این اندام‌ها ویتامین D را به شکل فعال آن تبدیل می‌کنند.
چگونه مقدار ویتامین D خود را افزایش دهید؟
- نور خورشید: ۱۰ تا ۳۰ دقیقه قرار گرفتن در معرض آفتاب ظهر (بدون کرم ضد آفتاب) چند بار در هفته.
- غذاها: ماهی چرب (ماهی سالمون، ساردین)، شیر/آب پرتقال غنی‌شده، قارچ.
- مکمل‌ها: ویتامین D3 (کوله‌کلسیفرول) مؤثرتر از ویتامین D2 است. همیشه پس از ۳ تا ۶ ماه دوباره آزمایش دهید.
احتیاط: دوزهای بالا (بیش از ۱۰ هزار واحد بین‌المللی در روز در درازمدت) می‌تواند باعث مسمومیت (تهوع، سنگ کلیه) شود.
نتیجه‌گیری
کمبود ویتامین D یک مشکل جهانی با اثرات گسترده است. در آزمایشگاه پاتوبیولوژی بصیر اصفهان، ما از دستگاه‌های پیشرفته برای ارائه نتایج دقیق آزمایشات استفاده می‌کنیم. حتی نیاز به حضور فیزیکی برای آزمایش دادن نیست تنها با یک تماس می‌توانید درخواست نمونه‌گیری در منزل دهید.
منابع
https://www.endocrine.org/clinical-practice-guidelines/vitamin-d-for-prevention-of-disease
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional
