در آزمایش بررسی Jak2جهش‌های موجود در اگزون ۱۲ و جهش V617F موجود در اگزون ۱۴ ژن JAK2 مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ژن یک پروتئین تیروزین کیناز را کد می‌کند که در تحریک رشد سلولی و تقسیم، به خصوص در کنترل تولید سلولهای خونی در مغز استخوان نقش دارد. جهش در اثر جایگزینی یک تیمین به گوانین در نوکلئوتید ۱۸۴۹ (G1849T) اگزون ۱۴ رخ می‌دهد که در نتیجه آن اسید آمینه والین در موقعیت ۶۱۷ زنجیره پلی‌پپتیدی به فنیل‌آلانین (V617F) تبدیل می‌شود. در نتیجه این موتاسیون، JAK2 به‌صورت دائمی فعال شده و موجب رشد مهار نشده سلول در غیاب هورمون‌های رشد می‌شود.
بیماری‌های میلوپرولیفراتیو، از جمله بیماری‌های تکثیری مغز استخوان می‌باشد که در اثر برداشته شدن اثر مهاری در تقسیمات سلولهای میلوئیدی در مرحله بلوغ رخ می‌دهد. در نتیجه‌ی آن سلول‌ها بدون نیاز به فاکتورهای رشد، تقسیم شده و سلولهای خاصی از آن‌ها، در مرحله بلوغ باقی می‌مانند. این عارضه در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و حدود سنی اشخاصی که دچار این بیماری می‌شوند، 60 تا 65 سالگی بوده و افراد جوان‌تر از 30 سال کمتر دچار آن می‌شوند. این بیماری، می‌تواند با علامت یا بدون علامت باشد.
انواعی از نئوپلازی‌های میلوپرولیفراتیو (MPN) در اثر جهش در ژن JAK2 ایجاد می‌شوند که شامل:
- (Polycythaemia Vera (PV : زمانی اتفاق می‌افتد که سلولهای پیش‌ساز مغز استخوان بیش از اندازه گلبول قرمز تولید کند. درصد بالایی از بیماران پلی‌سیتمی‌ورا دارای جهش در ژن V617F JAK2، می‌باشند.
- Essential Thrombocytemia (ET): زمانی رخ می‌دهد که سلولهای پیش‌ساز مغز استخوان بیش از اندازه تولید پلاکت کند. پلاکت‌ها با تجمع یکدیگر، لخته ایجاد می‌کنند. در اثر این اتفاق در این بیماران عوارض عمده ترومبوز دیده می‌شود و نیمی از این بیماران دارای جهش در ژن V617F JAK2، می‌باشند.
- (Primary Myelofibrosis (PMF: زمانی رخ می‌دهد که سلولهای پیش‌ساز مغز استخوان بیش از اندازه تولید بافت فیبروز مغز استخوان بکند. نیمی از این بیماران دارای جهش در ژن V617F JAK2، می‌باشند.
- لوسمی میلوئیدی مزمن (CML): سرطان مغز استخوان می‌باشد.
این جهش‌ها باعث تغییر عملکرد پروتئین و در نتیجه‌ی آن رشد غیر قابل کنترل سلولهای خونی مي‌شوند.
علائم
- اریتروملالژیا: خارش شدید پوست و درد شدید در کف دست‌ها و پاها که با قرمزی پوست همراه بوده و از شایع ترین علائم پلی‌سیتمی‌ورا می‌باشد.
- یا تغییر رنگ پوست مخصوصا کف دست‌ها، نرمه گوش، بینی و گونه‌ها
- آرتریت نقرسی: التهاب دردناک مفاصل که ناشی از افزایش اسیداوریک می‌باشد.
- زخم معده، زخم اثنی عشر به علت افزایش هیستامین از ماست سل‌ها، افزایش استعداد ابتلا به عفونت باکتری H-پایلوری، افزایش آزادشدن هیستامین و افزایش اسید معده
- اختلال در جریان خون به علت زیاد بودن گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه تجمع آن‌ها با هم
- ترومبوز به علت بالا بودن تعدادپلاکت‌ها که باعث تشکیل لخته می‌شود.
- عوارض عمده ترومبوتیک، شامل: سکته قلبی، مغزی، ترومبوز وریدی عمقی، آمبولی‌ریوی و… که ممکن است گاهی‌اوقات اولین علامت فرد پلی‌سیتمی‌ورا باشد.
- بزرگ شدن طحال
- سر درد، سرگیجه، عدم تمرکز، خستگی و مشکل در تنفس
- اختلالات بصری از قبیل تاری دید
- تعریق بیش از حد
روش آزمایشگاهی تشخیص جهش JAK2
- AS-PCRو توالی بابی سنگر: به منظور بررسی این جهش ابتدا از نمونه خون گرفته شده DNA فرد استخراج می‌شود و سپس با انجام PCR قطعه ژنی مورد نظر را تکثیر می‌کنند و با تائید تکثیر منطقه ژنی مورد نظر از طریق ژل الکتروفورز٬ محصول PCR به روش سنگر تعیین توالی می‌شود.
- Real time PCR: در این روش از پروب‌های هیبریدی استفاده می‌شود که این پروب‌ها به طور اختصاصی به ناحیه‌ی جهش یافته متصل شده و با ارسال سیگنال‌های فلورسانس امکان شناسایی توالی‌های نرمال و جهش یافته را از طریق نرم‌افزارها امکان پذیر می‌سازند.
نتایج آزمایش
نتیجه مثبت (positive): افرادی که برای جهش V617F مثبت می باشند، در صورت داشتن علائم بالینی تایید کننده‌ی دیگر، احتمالا مبتلا به بیماری MPN می‌باشند. اما اگر به همراه علائم بالینی برای جهش‌های موجود در اگزون ۱۲ مثبت باشند بسیار محتمل است که فرد به نوع PV زیر گروهی از بيماري‌های خونی MPN مبتلا باشد.
نتیجه منفی (negative): به این مفهوم است که بیمار فاقد جهش‌های مورد بررسی می‌باشد، اما این یافته دلیلی بر رد MPN نیست چرا که درصدی از بيماران مبتلا به این بیماری‌های خونی JAK2-negative می‌باشند. در مواردی از بیماران ET و PMF که آزمایش JAK2 V617F در آن‌ها منفی است توصیه می‌شود ژن‌های CALR و MPL از نظر جهش مورد بررسی قرار گیرند.
جهت بررسی جهش JAK2 می‌توانید با مراجعه به آزمایشگاه بصیر و انجام آزمایشات مربوطه از سلامت بدن خود مطمئن شوید. همچنین با تماس با شماره 03132212250 و یا 09105295782 می‌توانید قبل از مراجعه به آزمایشگاه مراحل پذیرش را به صورت غیر حضوری انجام دهید.
