سوزاک توسط باکتری Neisseria gonorrhoeae ایجاد می‌شود و دومین عفونت باکتریایی شایع مقاربتی (STI) در جهان است. در سال 2020، سازمان بهداشت جهانی (WHO) پیش بینی کرد که 82.4 میلیون نفر به تازگی به این بیماری مبتلا شده‌اند.
علائم سوزاک
سوزاک می‌تواند در مردان و زنان به فرم‌های مختلفی بروز کند. معمولاً علائم در مردان، شامل داشتن ترشح چرکی از مجرای ادرار و درد هنگام تخلیه ادرار است؛ اما در زنان، می‌تواند خفیف‌تر و شامل ترشحات واژینال، درد لگنی، و خونریزی بین دوره‌های قاعدگی باشد. این بیماری می‌تواند بدون علائم نیز باشد، مخصوصاً در زنان.
عوارض سوزاک
اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند باعث بروز عوارض شدیدی مانند بیماری التهابی لگن (PID) در زنان شود که می‌تواند موجب ناباروری و حاملگی خارج رحمی شود. در مردان نیز می‌تواند باعث بروز اپیدیدیمیت (التهاب اپیدیدیم) شود که می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. همچنین، این عفونت می‌تواند به مفاصل و خون منتقل شود و باعث بروز عوارض سیستمیک شود.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی
یکی از چالش‌های بزرگ در درمان سوزاک، افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی است. در دهه‌های اخیر، باکتری Neisseria gonorrhoeae نسبت به بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله کینولون‌ها و سفالوسپورین‌های نسل اول مقاوم شده است. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که مقاومت به آزیتروماسین و سیپروفلوکساسین نیز در سطح جهانی به‌شدت افزایش‌یافته است.
پیشگیری و کنترل
پیشگیری از سوزاک شامل استفاده درست و مداوم از کاندوم و داشتن رفتارهای جنسی ایمن است. انجام آزمایش‌های منظم برای افراد در معرض خطر و آموزش‌های بهداشتی نیز می‌تواند به کاهش انتشار این بیماری کمک کند. WHO برنامه‌های نظارتی برای کنترل مقاومت آنتی‌بیوتیکی این بیماری تدوین کرده تا بتواند اطلاعات به‌موقع و درستی برای تجویز توصیه‌های درمانی ارائه کند.
تشخیص آزمایشگاهی سوزاک
تشخیص آزمایشگاهی سوزاک به چند روش مختلف انجام می‌شود که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند:
1. کشت باکتریایی
این روش شامل جمع‌آوری نمونه از محل عفونت (مثل مجرای ادرار، گردن رحم، گلو، یا راست‌روده) و کشت آن در محیط کشت مناسب است.
– مزایا: حساسیت بالا و امکان انجام تست‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی.
– معایب: زمان‌بر است و نیاز به شرایط نگهداری و انتقال مناسب دارد.
2. تست تکثیر اسید نوکلئیک (NAATs)
این روش شامل تکثیر و شناسایی DNA یا RNA باکتری است. نمونه‌ها می‌توانند از ادرار، ترشحات مجرای ادرار، واژن، گلو، یا راست‌روده گرفته شوند.
– مزایا: حساسیت و دقت بالا، زمان کوتاه‌تر کسب نتایج.
– معایب: هزینه بالاتر نسبت به کشت باکتریایی، عدم امکان انجام تست‌های مقاومت آنتی‌بیوتیکی مستقیم.
3. تست‌های سریع (Rapid Tests)
این روش‌ها شامل استفاده از کیت‌های سریع برای شناسایی آنتی‌ژن‌های باکتری یا تکثیر و شناسایی اسیدنوکلئیک است.
– مزایا: نتایج سریع، مناسب برای استفاده در محیط‌های با امکانات محدود.
– معایب: حساسیت و دقت کمتر نسبت به NAATs و کشت باکتریایی.
4. تست‌های سرولوژیکی
این روش‌ها بر شناسایی آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط بدن در پاسخ به عفونت گنوره متمرکز هستند.
– مزایا: استفاده کمتر در تشخیص گنوره به دلیل حساسیت و اختصاصیت پایین.
– معایب: مناسب برای عفونت‌های حاد و معمولاً در آزمایش‌های تحقیقاتی استفاده می‌شود.
تحقیقات جدید
تحقیقات جدید بر روی توسعه واکسن برای گنوره متمرکز شده‌اند. در یک تحقیق مشخص شد یک واکسن که در نیوزیلند برای کنترل مننژیت استفاده شده بود، می‌تواند در کاهش میزان عفونت‌های گنوره نیز مؤثر باشد. این یافته‌ها امیدوارکننده هستند و می‌توانند به توسعه یک واکسن اختصاصی برای گنوره منجر شوند.
در پایان باید گفت گنوره یک بیماری جدی و شایع مقاربتی است که نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی چالش‌های درمانی را افزایش داده؛ اما با پیشگیری مناسب و تحقیقات بیشتر در حوزه تولید واکسن، می‌توان کنترل بهتری روی این بیماری داشت.
منابع
M Marks, E Harding-Esch, Antimicrobial Resistance in Gonorrhea: Diagnostics to the Rescue, Clinical Infectious Diseases, Volume 73, Issue 2, 15 July 2021, Pages 304–305, https://doi.org/10.1093/cid/ciaa591
Whelan, J., Abbing-Karahagopian, V., Serino, L. et al. Gonorrhoea: a systematic review of prevalence reporting globally. BMC Infect Dis 21, 1152 (2021). https://doi.org/10.1186/s12879-021-06381-4
