پاتولوژی کولون یا مطالعه بیماری‌ها و اختلالات روده بزرگ، حوزه‌ی مهمی از پاتولوژی است. روده بزرگ، همچنین با نام کولون شناخته می‌شود، نقش مهمی در سیستم گوارش دارد و می‌تواند تحت‌تأثیر بیماری‌های مختلف قرار گیرد. در اینجا، برخی از پاتولوژی‌های رایج روده بزرگ را توضیح خواهیم داد:
بیماری التهابی روده (IBD)
IBD گروهی از بیماری‌های التهابی مزمن است که روده بزرگ و سایر بخش‌های دستگاه گوارش را درگیر می‌کند. دو نوع اصلی از IBD بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هستند.
- بیماری کرون می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش از جمله روده بزرگ را درگیر کند و باعث التهاب و آسیب به بافت پوششی روده می‌شود و باعث علائمی مانند درد شکم، اسهال و کاهش وزن می‌شود.
- کولیت اولسراتیو ابتدا بافت پوششی روده بزرگ را تحت درگیر می‌کند و باعث زخم و التهاب می‌شود و علائمی مانند اسهال خونی، گرفتگی شکم و خستگی دارد.
سرطان روده بزرگ
سرطان کولورکتال که اغلب با نام سرطان روده بزرگ شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین بدخیمی‌های دستگاه گوارش است. معمولاً به‌صورت پولیپ (رشد غیرطبیعی) در روده بزرگ شروع می‌شود که در طول زمان می‌تواند سرطانی شود.
عوامل خطر سرطان کولورکتال سن، سابقه خانوادگی، غذاها و برخی بیماری‌های ارثی هستند. تشخیص زودهنگام با کولونوسکوپی یا سایر روش‌های غربالگری برای درمان مؤثر بسیار مهم است.
دیورتیکولیت
دیورتیکولیت با التهاب یا عفونت کیسه‌های کوچک (دیورتیکول) که می‌تواند در روده بزرگ ایجاد شود مشخص می‌شود. این کیسه‌ها می‌توانند ملتهب و باعث درد شکمی، تب و تغییر در عادات روده شوند.
دیورتیکولیت اغلب به رژیم غذایی کم فیبر مربوط است و در افراد مسن شایع‌تر است. موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
IBS یک اختلال عملکردی دستگاه گوارش است که با علائمی مانند درد شکم، نفخ، و تغییر در عادات روده مشخص می‌شود و یک پاتولوژی ساختاری مانند سایر بیماری‌ها نیست، اما می‌تواند به‌شدت بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد.
پولیپ روده بزرگ
پولیپ‌های کولون توده‌های غیرطبیعی هستند که می‌توانند در روده بزرگ ایجاد شوند. برخی از انواع پولیپ‌ها، مانند پولیپ آدنوماتوز، پتانسیل سرطانی شدن را دارند. غربالگری منظم می‌تواند به شناسایی و حذف پولیپ‌ها قبل از بدخیم شدن کمک کند.
کولیت ایسکمیک
کولیت ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به روده بزرگ مختل و باعث آسیب بافتی شود که می‌تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله لخته‌شدن خون، تصلب شرایین و فشارخون پایین ایجاد شود. علائم آن شامل درد شکم و اسهال خونی است.
کولیت عفونی
کولیت عفونی توسط پاتوژن‌های مختلف از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث بروز علائمی مانند اسهال، درد شکم و تب شود. درمان آن بستگی به نوع عفونت زمینه‌ای دارد.
انسداد روده بزرگ
انسداد کولون می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تومورها، تنگی‌ها یا ولولوس (پیچش کولون) ایجاد شود و باعث انسداد روده می‌شود و می‌تواند نیاز به جراحی داشته باشد.
تشخیص پاتولوژیک
تشخیص پاتولوژی‌های کولون شامل ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، تصویربرداری (مانند کولونوسکوپی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی) و تست‌های آزمایشگاهی است. در برخی موارد، بیوپسی برای تأیید تشخیص ضروری است.
درمان
درمان پاتولوژی‌های روده بزرگ بسته به نوع بیماری بسیار متفاوت است و شامل داروها، تغییرات رژیم غذایی، اصلاح سبک زندگی، آندوسکوپی، جراحی، و در مورد سرطان، ترکیبی از جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است.
اقدامات پیشگیرانه مانند غربالگری‌های منظم، داشتن رژیم غذایی با فیبر بالا، و کنترل عوامل خطر، می‌تواند بروز پاتولوژی‌های روده بزرگ را کاهش دهد و نتایج درمان را بهبود بخشد. تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع برای بسیاری از بیماری‌های کولون برای اطمینان از بهترین پیش‌آگهی ضروری است.
منابع
Cai J, Yuan Z, Zhang S. Abdominal pain, diarrhea, constipation–which symptom is more indispensable to have a colonoscopy? Int J Clin Exp Pathol. 2015 Jan 1;8(1):938-42. PMID: 25755799; PMCID: PMC4348859.
Ben-Horin S, Izhaki Z, Haj-Natur O, Segev S, Eliakim R, Avidan B. Rarity of adenomatous polyps in ulcerative colitis and its implications for colonic carcinogenesis. Endoscopy. 2016 Mar;48(3):215-22. doi: 10.1055/s-0034-1393119. Epub 2015 Oct 1. PMID: 26427000.
Hsiao SW, Yen HH, Chen YY. Chemoprevention of Colitis-Associated Dysplasia or Cancer in Inflammatory Bowel Disease. Gut Liver. 2022 Nov 15;16(6):840-848. doi: 10.5009/gnl210479. Epub 2022 Jun 7. PMID: 35670121; PMCID: PMC9668496.
